DigitalHub, Author at DigitalHub101

Jitsi Meet

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយ៖ 21-July-2020

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព៖ ចាប់ពីថ្ងៃទី ២៤ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៣ នេះតទៅ Jitsi Meet នឹងតម្រូវឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់មានគណនីដើម្បីប្រើសេវាកម្មប្រជុំតាមអនឡាញរបស់ខ្លួន ហើយអ្នកប្រើប្រាស់លែងអាចប្រើសេវាកម្មនេះដោយអនាមិកទៀតហើយ។

Jitsi Meet ជាកម្មវិធីវីឌីអូខល (video conference) ដែលត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់ការប្រជុំ ឬការរៀនពីចម្ងាយ។ កម្មវិធីនេះជាកម្មវិធីបើកចំហ (Open Source) និងអាចប្រើបានទាំងជាមួយកុំព្យូទ័រ និងទូរស័ព្ទដៃ។ Jitsi មិនតម្រូវឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ចុះឈ្មោះ ឬបង្កើតគណនីនោះទេ។ កម្មវិធីនេះទទួលបានជំនួយថវិកាទាំងស្រុងពីក្រុមហ៊ុន 8×8 ដែលមានទីតាំងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។

យោងទៅតាមគេហទំព័ររបស់ Mozilla’s *Privacy NotIncluded buyer’s guide បានឱ្យពិន្ទុល្អចំពោះ Jitsi Meet គឺស្មើនឹង 5/5 ដោយផ្អែកលើស្តង់ដាសុវត្ថិភាពចំនួន៥ចំណុចរួមមាន៖

១ – Encryption – កូដនីយកម្ម
ទោះបី Jitsi Meet មិនទាន់បានដាក់ឱ្យប្រើមុខងារ end-to-end encryption ប៉ុន្តែកម្មវិធីនេះក៏មាន encryption ដែរ ដែលគេហៅថា to-server encryption។ to-sever encryption មានន័យថា វានឹងធ្វើការ encrypt រាល់ទំនាក់ទំនងរវាងអ្នកផ្ញើ និងអ្នកទទួល ប៉ុន្តែនឹង decrypt នៅលើ server។ ត្រង់ចំណុចនេះ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការជ្រើសរើស sever នៅពេលប្រើJitsi។ អង្គការ Front Line Defenders បានចេញផ្សាយអត្ថបទអំពីកម្មវិធីទំនាក់ទំនងដែលមានសុវត្ថិភាព និងបានណែនាំ server មួយចំនួនដែលមានសុវត្ថិភាព និងអាចទុកចិត្តបាន ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់មិនចង់ប្រើ server របស់ Jitsi។ Sever ទាំងនោះមានដូចជាៈhttps://meet.mayfirst.org, https://meet.greenhost.net, https://vc.autistici.org, https://framatalk.org, https://calls.disroot.org, https://meet.guifi.net, https://meet.collective.tools។ ថ្មីៗនេះ Jitsi ក៏បានដាក់ឱ្យប្រើសាកល្បងនូវមុខងារ end-to-end encryption ដែរ ប៉ុន្តែមុខងារនេះអាចប្រើបានតែនៅលើ browser មួយចំនួនដូចជា Microsoft Edge, Google Chrome, Brave និង Opera តែប៉ុណ្ណោះ។

២ – Security Update – ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព
Jitsi ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព (update) កម្មវិធីរបស់ខ្លួនចន្លោះពី ៦ទៅ១០ដង ក្នុងមួយឆ្នាំ។

៣ – Strong Password – មុខងារដាក់ពាក្យសម្ងាត់ការពារបន្ទប់ប្រជុំ
Jitsi មានមុខងារដាក់ពាក្យសម្ងាត់សម្រាប់ការប្រជុំដែលអាចជួយការពារអ្នកផ្សេងពីការចូលក្នុងការប្រជុំដោយមិនមានការអនុញ្ញាត។

៤ – Manages Vulnerabilities – ការគ្រប់គ្រងចំណុចខ្សោយ
អ្នកប្រើប្រាស់អាចធ្វើការរាយការណ៍ (report) បញ្ហា និង error មួយចំនួនដែលពួកគេជួបប្រទះ។

៥ – Privacy Policy – គោលការណ៍ឯកជនភាព
គោលការណ៍ឯកជនភាពត្រូវបានដាក់ឱ្យមើលជាសាធារណៈនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួន (jitsi.org/meet-jit-si-privacy)។ Jitsi បញ្ជាក់ថា អ្នកប្រើប្រាស់មិនតម្រូវឱ្យបំពេញព័ត៌មានរបស់ខ្លួនដូចជា ឈ្មោះ លេខទូរស័ព្ទ ឬអ៊ីមែលនោះទេ។ ប៉ុន្តែបើពួកគេស្ម័គ្រចិត្តផ្តល់នូវព័ត៌មានទាំងនោះ Jitsi ក៏មិនធ្វើការចែករំលែកព័ត៌មានទាំងនោះជាមួយភាគីទីបីដែរ។ ព័ត៌មាន និងទិន្នន័យផ្សេងៗរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នឹងលុបភ្លាមៗចេញពី sever បន្ទាប់ពីចប់ការប្រជុំ។ ដោយឡែក ចំពោះទិន្នន័យវីឌីអូ ដែលអ្នកប្រើប្រាស់បានធ្វើការ record អំឡុងពេលប្រជុំ វានឹងត្រូវបានរក្សាទុកជាបណ្តោះអាសន្ន និងក៏ត្រូវបានលុបចេញពី sever បន្ទាប់ពីវីឌីអូដែល record នោះបាន upload ទៅកន្លែងផ្សេងដែលបានកំណត់។ គួរបញ្ជាក់ថា Jitsi មានមុខងារដែលអាចឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ធ្វើការថតទុក (record) ការប្រជុំ ប៉ុន្តែកម្មវិធីនេះនឹងជូនដំណឹងដោយលោតសារ (notification) ដើម្បីប្រាប់អ្នកដែលចូលរួមប្រជុំទាំងអស់ឱ្យដឹងថាការប្រជុំនេះត្រូវបាន record ដោយអ្នកចូលរួមណាម្នាក់។ បច្ចុប្បន្ន Jitsi អាចអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ upload វីឌីអូ record នោះចូលទៅក្នុងគណនី Dropbox បាន។

របៀបប្រើ Jitsi នៅលើកុំព្យូទ័រ Browser

សម្រាប់អ្នករៀបចំការប្រជុំ

ជំហានទី១៖ ចូលទៅកាន់គេហទំព័រ meet.jit.si

ជំហានទី២៖ ដាក់ឈ្មោះបន្ទប់ប្រជុំ
ក្នុងប្រអប់ខាងក្រោមពាក្យ Start a new meeting > ចុច Go

ឈ្មោះបន្ទប់ប្រជុំមិនគួរដាក់ឈ្មោះដែលខ្លី និងងាយស្រួលពេកនោះទេ (ឧ. Test, Yoga ឬ FamilyMeeting)។ ការដាក់ឈ្មោះងាយៗបែបនេះ អាចឱ្យអ្នកផ្សេងដែលមិនបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមប្រជុំ អាចលួចចូលក្នុងបន្ទប់ប្រជុំបានដោយងាយ ដោយគេគ្រាន់តែសាកល្បងវាយឈ្មោះបន្ទប់ប្រជុំនោះ។ ប្រសិនបើអ្នកមានការលំបាកក្នុងការដាក់ឈ្មោះបន្ទប់ប្រជុំ អ្នកអាចប្រើឈ្មោះដែល Jitsi បង្កើតដោយស្វ័យប្រវត្តិ ( random meeting name generator)។

ជំហានទី៣៖ ដាក់ឈ្មោះរបស់អ្នក
ឧទាហរណ៍ៈ DigitalHub101 > ចុចលើ Join Meeting

ឈ្មោះនឹងបង្ហាញឱ្យអ្នកចូលរួមផ្សេងទៀតឃើញ។ រូបខាងលើ ឈ្មោះដែលបង្ហាញគឺ DigitalHub101។ អ្នកទាំងអស់គ្នាអាចដាក់ឈ្មោះខ្លួនឯង ឈ្មោះកាត់ ឬកូដសម្គាល់អ្វីក៏បាន។ ដើម្បីអាចប្តូរឈ្មោះ គ្រាន់តែចុចលើឈ្មោះដែលមានស្រាប់បន្ទាប់មក សរសេរឈ្មោះដែលអ្នកទាំងអស់គ្នាពេញចិត្ត។

ជំហានទី៤៖ អញ្ជើញអ្នកផ្សេងឱ្យចូលរួមប្រជុំ
ចុចលើ Invite more people ដែលនៅផ្នែកខាងលើ

បន្ទាប់មកវានឹងបង្ហាញដូចរូបខាងក្រោម > ចុចលើពាក្យ Copy meeting link

អ្នកទាំងអស់គ្នាត្រូវចុចលើពាក្យ Copy meeting link ដើម្បីថតចម្លង (copy) តំណភ្ជាប់បន្ទប់ប្រជុំ រួចផ្ញើតំណភ្ជាប់ដែលបាន copy រួច ទៅឱ្យអ្នកដែលត្រូវចូលរួមការប្រជុំនោះ។ អ្នកទាំងអស់គ្នាក៏អាចចុចលើរូបសម្គាល់ដូចខាងក្រោមដើម្បីcopy link នៃការប្រជុំបានដែរ។

ជំហានទី៥៖ ដាក់ពាក្យសម្ងាត់ការពារបន្ទប់ប្រជុំ
ការដាក់ពាក្យសម្ងាត់ដើម្បីការពារបន្ទប់ប្រជុំពិតជាមានសារៈសំខាន់ ដើម្បីការពារការលួចចូលក្នុងបន្ទប់ប្រជុំតាម online ដោយមិនបានអញ្ជើញ ពិសេសសម្រាប់ការប្រជុំ ឬការធ្វើបទបង្ហាញដែលមានមនុស្សច្រើនចូលរួម។

ចុចលើរូបសម្គាល់ (Security options) ដូចរូបខាងក្រោម

បន្ទាប់ពីចុចលើរូបសម្គាល់ Security Options ដូចខាងលើ អ្នកនឹងឃើញរូបដូចខាងក្រោម > ចុចលើពាក្យ Add password

បន្ទាប់ពីដាក់ពាក្យសម្ងាត់ នោះបន្ទប់ប្រជុំរបស់អ្នកមានសុវត្ថិភាពថែមមួយកម្រិតទៀតហើយ ប៉ុន្តែអ្នកក៏ត្រូវតែផ្ញើពាក្យសម្ងាត់នេះទៅកាន់អ្នកចូលរួមផ្សេងទៀតដែរ ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចចូលរួមប្រជុំបាន។

សម្រាប់អ្នកចូលរួមប្រជុំ

Jitsi ផ្តល់ភាពងាយស្រួលបំផុតសម្រាប់អ្នកចូលរួមប្រជុំ គឺពួកគេគ្រាន់តែចុចលើតំណភ្ជាប់(Meeting link) ដែលអ្នករៀបចំការប្រជុំផ្ញើឱ្យ រួចចុចលើពាក្យ Join meeting ជាការស្រេច។

ប្រសិនបើ បន្ទប់ប្រជុំនោះការពារដោយពាក្យសម្ងាត់អ្នកចូលរួមត្រូវវាយបញ្ចូលពាក្យសម្ងាត់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។ បើអ្នកមិនមានពាក្យសម្ងាត់ត្រូវទាក់ទងទៅ អ្នករៀបចំការប្រជុំដើម្បីស្នើរសុំពាក្យសម្ងាត់បន្ទប់ប្រជុំនោះ។

ប្រភព៖
– https://foundation.mozilla.org/en/privacynotincluded/products/jitsi-meet/
– https://jitsi.org/
– Guide to Secure Group Chat and Conferencing Tools

July 20, 2020

មុខងារថ្មីរបស់កម្មវិធី Signal (Signal PINs)

ជារួមមុខងារនេះជួយឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់មានភាពងាយស្រួលក្នុងការផ្ទេរព័ត៌មាន នៅពេលដែលពួកគេប្តូរទូរស័ព្ទថ្មី និងជួយការពារគណនី Signal របស់អ្នកឱ្យមានសុវត្ថិភាពជាងមុន។

ហេតុអ្វីបានជា Signal ដាក់មុខងារនេះឱ្យប្រើប្រាស់?
Signal កំពុងដាក់ឱ្យប្រើប្រាស់ Signal PIN នៅក្នុងកម្មវិធីកំណែចុងក្រោយរបស់ខ្លួន។ Signal PIN គឺផ្អែកទៅលើ Secure Value Recovery ដែលត្រូវបានពិនិត្យមើលនៅក្នុងខែធ្នូឆ្នាំ២០១៩ ដើម្បីបើកអោយមុខងាររក្សាទុកទិន្នន័យរបស់អ្នកដូចជា Profile ការកំណត់លើ Setting អ្នកដែលអ្នកបានប្លុកចោល អាចហៅមកវិញដោយសុវត្ថិភាពនៅពេលដែលអ្នកបាត់ ឬប្តូរទូរស័ព្ទ។ PIN នឹងជួយសម្រួលមុខងារថ្មីផងដែរ ដោយមិនអាស្រ័យទាំងស្រុងនៅលើលេខទូរស័ព្ទដូចមុននោះទេ ដោយសារមុខងាររក្សាលេខទូរស័ព្ធនេះ (System Address Book) នឹងលែងជាមធ្យោបាយនៅក្នុងការរក្សាបណ្តាញទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកទៀតហើយ។

ប្រសិនបើអ្នកបាត់ទូរស័ព្ទ ឬផ្លាស់ប្តូរទូរស័ព្ទ អ្នកក៏ត្រូវទាញយក តម្លើង និងចុះឈ្មោះប្រើ Signal ជាមួយលេខទូរស័ព្ទដដែល ដែលធ្លាប់យកទៅចុះឈ្មោះប្រើ Signal ពីមុនម្តងទៀត។ ការប្រើប្រាស់នៅលើទូស័ព្ទថ្មីនេះគឺអ្នកត្រូវបញ្ចូល និងកំណត់ថ្មីទាំងអស់ ដូចជាដាក់ Profile ថ្មី ជ្រើសរើសរូបតាំងម្តងទៀត ដាក់ឈ្មោះម្តងទៀត និងការកំណត់មុខងារផ្សេងៗទៀតនៅក្នុង Setting។

Signal យល់ថា ព័ត៌មាន និងទិន្នន័យទាំងនោះក៏មានសារសំខាន់ដែរ ដូច្នេះ Signal បានបង្កើតមុខងារ Signal PIN ថ្មីនេះឡើង ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ដាក់លេខកូដ (PIN) យ៉ាងតិច៤ខ្ទង់ដើម្បីចាក់សោទិន្នន័យទាំងនោះ និងធ្វើការរក្សាទុកនៅលើ Server របស់ Signal។ នៅពេលដែលអ្នកតម្លើង Signal នៅលើទូរស័ព្ទថ្មី ជាមួយលេខទូរស័ព្ទដែលធ្លាប់ប្រើ Signal ពីមុន នោះអ្នកនឹងមិនចាំបាច់ បំពេញព័ត៌មាន និងធ្វើការកំណត់ថ្មីម្តងទៀតទេ អ្នកនឹងទទួលបានព័ត៌មាន និងការកំណត់ដូចពីមុនឡើងវិញដែលគ្រាន់តែតម្រូវឱ្យអ្នកវាយលេខកូដដែលបានដាក់នោះឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។

លើសពីនេះ អ្នកប្រើប្រាស់ក៏អាចប្រើលេខកូដថ្មី ឬមុខងារថ្មីនេះ ដើម្បីបើកមុខងារសុវត្ថិភាពមួយទៀតដែលមានឈ្មោះថា Registration Lock។ Registration Lock គឺជាមុខងារដែលអាចបន្ថែមសុវត្ថិភាពមួយស្រទាប់ទៀតលើគណនី Signal អ្នកទាំងអស់គ្នា។ ដោយមុខងារនេះ វាជួយការពារមិនឱ្យអ្នកដទៃយកលេខទូរស័ព្ទដែលអ្នកកំពុងប្រើជាមួយ Signal ទៅចុះឈ្មោះប្រើ Signal នៅលើទូរស័ព្ទថ្មី។

ប្រសិនបើមានអ្នកផ្សេង យកលេខទូរស័ព្ទរបស់អ្នកទៅប្រើ Signal លើទូរស័ព្ទថ្មី នោះតម្រូវឱ្យអ្នកនោះ វាយលេខកូដដែលអ្នកបានដាក់ជាមួយ Signal PIN ជាមុនសិន។ បើវាយបញ្ចូលលេខកូដមិនត្រឹមត្រូវទេ ពួកគេក៏មិនអាចប្រើ Signal នៅលើទូរស័ព្ទថ្មីនោះបានដែរ។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មុខងារ Registration Lock មិនអាចការពារគណនី Signal របស់អ្នកបានជាអចិន្ត្រៃយ៍នោះទេ។ ; អ្នកផ្សេងនៅតែអាចយកលេខទូរស័ព្ទរបស់អ្នក ទៅចុះឈ្មោះប្រើ Signal នៅលើទូរស័ព្ទថ្មីបាន បន្ទាប់ពី Signal របស់អ្នក អសកម្ម ឬមិនប្រើក្នុងរយៈពេល៧ថ្ងៃ។

ក្រុមហ៊ុន Signal បានអះអាងថា ពួកគេមិនអាចចូលទៅមើល ឬប្រើព័ត៌មានដែលបានរក្សាទុកនៅលើ Server របស់ពួកគេនោះបានទេ ដូច្នេះ ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់ភ្លេចលេខកូដសម្ងាត់ ពួកគេក៏មិនអាចជួយបង្កើតលេខកូដសម្ងាត់ថ្មីជូនវិញបានដែរ។ ក្នុងករណីនេះ ដើម្បីអាចប្រើ Signal វិញបាន អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវរង់ចាំរយៈពេល៧ថ្ងៃ រហូតដល់ Registration Lock ផុតកំណត់។

ដើម្បីជួយអ្នកប្រើប្រាស់ក្នុងការចងចាំលេខកូដសម្ងាត់ Signal បានដាក់មុខងាររំលឹកលេខកូដដែលតម្រូវឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់វាយលេខកូដសម្ងាត់នោះក្នុងរយៈ១២ម៉ោង ១ថ្ងៃ ៣ថ្ងៃ ៧ថ្ងៃ និង១៤ថ្ងៃម្តង។ លេខកូដសម្ងាត់នេះមានសារៈសំខាន់ណាស់ ហើយមុខងាររំលឹកលេខកូដនេះ មិនអាចបិទបានទេ។ ប្រសិនបើអ្នកវាយលេខកូដសម្ងាត់នោះត្រូវជាញឹកញាប់ Signal នឹងមិនបង្ហាញផ្ទាំងរំលឹកលេខកូដនោះឱ្យអ្នកវាយញឹកញាប់ដែរ។
Signal បញ្ជាក់ថា Signal PIN មិនរក្សាទុកការសន្ទនាផ្សេងៗរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ទេ ហើយនេះក៏ជាគោលការណ៍របស់កម្មវិធី Signal តាំងពីដើមមកដែរ។

របៀបបើកមុខងារ Signal PIN
ប្រសិនបើអ្នកកំពុងប្រើ Signal នៅលើទូរស័ព្ទដៃរបស់អ្នក នោះអ្នកផ្ទាំងមួយនៅលើអេក្រង់ ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកបង្កើតលេខកូដយ៉ាងតិច៤ខ្ទង់។ ប៉ុន្តែបើអ្នកចង់បង្កើតលេខកូដដែលវែង អ្នកអាចជ្រើសរើសយក CREATE ALPHANUMERIC PIN។ ក្នុងករណីដែលអ្នកចុះឈ្មោះកម្មវិធី Signal ប្រើជាលើកដំបូង នោះ Signal នឹងតម្រូវឱ្យអ្នកបង្កើត PIN ឬលេខកូដជាមុនសិន។

របៀបបើកមុខងារ Registration Lock
ចូលទៅកាន់ Sittings > Privacy > Signal PIN > Registration Lock

ប្រភព៖
– https://signal.org/blog/signal-pins/
– https://support.signal.org/hc/en-us/articles/360007059792-Signal-PINs
– https://www.zdnet.com/article/signal-to-move-away-from-phone-numbers-as-user-ids/
– https://www.theverge.com/2020/5/20/21264971/signal-pins-security-privacy-profile-devices
– https://www.helpnetsecurity.com/2020/05/21/signal-pins/
– https://thenextweb.com/apps/2020/05/21/signal-introduces-pins-to-safely-transfer-your-data-between-devices/

May 23, 2020

តើប្រភពណាដែលអ្នកគួរចៀសវាងពីការទទួលព័ត៌មានអំពីជំងឺកូវីដ១៩?

May 5, 2020

តួនាទីរបស់រដ្ឋក្នុងការធានាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសិទិ្ធទទួលបានព័ត៌មាន កំឡុងពេលនៃការឆ្លងរាលដាលជាសកលជំងឺកូវីដ១៩

May 5, 2020

តួនាទីរបស់បណ្តាញអនឡាញកំឡុងពេលនៃការឆ្លងរាលដាលជាសកលជំងឺកូវីដ១៩

May 5, 2020

តួនាទីរបស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងការរាយការណ៍ពីជំងឺកូវីដ១៩

May 5, 2020

កំឡុងពេលនៃការឆ្លងរាលដាលជាសកល ព័ត៌មានគឺជាសិទិ្ធមូលដ្ឋានមួយ

May 5, 2020

មេរោគកូរ៉ូណាៈ នេះជាវិធីដែលអ្នកអាចបញ្ឈប់ការរីករាលដាលព័ត៌មានមិនល្អ

ទន្ទឹមនឹងនេះផងដែរអ្នកជំនាញកំពុងទទូចអោយសាធារណៈជនអនុវត្តមូលដ្ឋានគ្រឹះសុវត្ថិភាពព័ត៌មាន។ ដូចនេះតើអ្នកអាចធ្វើអ្វីបានដើម្បីបញ្ឍប់ការរីករាលដាលនៃព័ត៌មានអាក្រក់នៅលើបណ្តាញអនឡាញបាន?

១. ឈប់ និងចាប់ផ្តើមគិតពិចារណា
អ្នកនិងគ្រួសារឬមិត្តភ័ក្ររបស់អ្នកតែងតែភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាគ្រប់ពេលវេលា។ ដូចនេះនៅពេលអ្នកទទួលបានព័ត៌មាន ឬដំបូន្មានថ្មីៗ អ្នកប្រាកដជាបញ្ជូនព័ត៌មានទាំងនោះទៅពួកគេជាបន្ទាន់មិនថាតាមរយៈអ៊ីមែល WhatsApp ឬ Facebook និង Twitter ក្តី។ ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញនិយាយថាចំនុចទីមួយដែលអ្នកអាចធ្វើដើម្បីបញ្ឈប់ព័ត៌មានមិនពិតបានតាមវិធីសាមញ្ញៗ គឺឈប់ហើយចាប់ផ្តើមគិតពិចារណា។ ប្រសិនបើអ្នកមានការសង្ស័យណាមួយមុនដំបូងអ្នកឈប់មើលសិនហើយពិនិត្យមើលអោយកាន់តែច្បាស់បន្ថែមទៀត។

២. ពិនិត្យមើលប្រភព
មុនពេលដែលអ្នកចុចបញ្ជូនព័ត៌មានទៅឲ្យគ្រួសារអ្នកគួរសួរសំណួរងាយៗមួយចំនួនសិនដូចជាថាតើព័ត៌មាននោះចេញមកពីណា។ វាជាសញ្ញាព្រមានមួយប្រសិនបើប្រភពនោះចេញពីមិត្តភ័ក្រអ្នក ឬអ្នកជិតខាងរបស់អ្នកជាដើម។

ព័ត៌មានលម្អិតមួយចំនួននៅលើការផុសនោះគឺត្រឹមត្រូវឧទាហរណ៍ការលើកទឹកចិត្តអោយលាងសម្អាតដៃដើម្បីកាត់បន្ថយការរីករាលដាលមេរោគជាដើម ប៉ុន្តែព័ត៌មានលម្អិតផ្សេងៗទៀតគឺខុសតែម្តង ដោយវាគ្មានអំណះអំណាងច្បាស់លាស់ដូចជារបៀបកំណត់រោគសញ្ញារបស់ជម្ងឺជាដើម។

ប្រភពដែលអាចទុកចិត្តបានបំផុតរបស់អាជ្ញាធរសុខាភិបាលដូចជា NHS អង្គការសុខភាពពិភពលោក ឬមជ្ឍមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជម្ងឺនៅសហរដ្ឋអាមេរិច ឬក៏គេហទំព័ររបស់ក្រសួងសុខាភិបាលជាដើម។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី Claire Milne ការីរងនិពន្ធនៃអង្គការ Full Fact នៅចក្រភពអង់គ្លេស។ នេះមិនមានន័យថា អ្នកជំនាញគឺមិនចេះខុសនោះទេ ប៉ុន្តែនៅតែប្រសើរជាងមនុស្សចម្លែកដែលចែកចាយតៗគ្នានៅលើWhatsApp ដែរ។

៣. តើវាអាចក្លែងក្លាយឬទេ?
រូបរាងខាងក្រៅអាចធ្វើអោយយល់ខុស! វាអាចទៅរួចដើម្បីក្លែងធ្វើជាគណនីរបស់មន្ត្រីណាម្នាក់ ឬអាជ្ញាធរណាមួយ រួមទាំងព័ត៌មាន BBC និងរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ ការថតស្គ្រីនអេក្រង់ អាចប្តូរដើម្បីអោយមើលទៅស្រដៀង ហើយព័ត៌មានចេញមកពីប្រភពដែលគេទុកចិត្តនោះ។

ពិនិត្យមើលគណនី និងគេហទំព័រដែលត្រូវបានគេស្គាល់ និងបញ្ជាក់ត្រឹមត្រូវ។ ប្រសិនបើអ្នកមិនអាចស្វែងរកព័ត៌មានបញ្ជាក់បានទេ វាប្រហែលជាល្បិចឆ្ពិនភ្នែកហើយ។ ហើយប្រសិនបើការផុសនោះ ឬវីដីអូ ឬតំណរភ្ជាប់មើលទៅគួរអោយសង្ស័យទៀត កាន់តែច្បាស់ថែមទៀតហើយថាជាការបោកបញ្ឆោត។

អក្សរធំ និងពុម្ភអក្សរដែលមិនស៊ីគ្នា គឺជាអ្វីដែលអ្នកជំនាញប្រើប្រាស់ជាសូចនាករមួយថាការផុសនោះអាចជាការបោកបញ្ឆោត នេះបើយោងទៅតាមអ្នកស្រី Claire Milne ពីអង្គការ Full Fact។

៤. បើមិនច្បាស់ថាជាព័ត៌មានពិតនោះទេ កុំចែករំលែក
កុំបញ្ជូនអ្វីដែលមើលទៅដូចជាការពិត។ អ្នកប្រហែលជាកំពុងធ្វើអោយខូចខាតជាជាងបានប្រយោជន៍។

ជារឿយៗយើងផុសអ្វីដែលយើងសង្ស័យព្រោះយើងដឹងថាអាចមានអ្នកជំនាញដូចជាវេជ្ជបណ្ឌិតឬឱសថការីអាចដឹងជាងយើង។វាមិនអីនោះទេប៉ុន្តែត្រូវប្រាកដថាអ្នកច្បាស់លាស់អំពីការសង្ស័យរបស់អ្នកហើយត្រូវប្រយ័ត្នថារូបថតឬអត្ថបទដែលអ្នកចែករំលែកនោះចុងក្រោយអាចត្រូវបានគេដកចេញវិញ។

៥. ពិនិត្យមើលអង្គហេតុនីមួយៗ
មានសារជាសម្លេងដែលត្រូវបានគេចែករំលែកតៗគ្នាជាច្រើននៅតាមWhatsApp។ មនុស្សដែលនិយាយនៅក្នុងសារនោះនិយាយថានាងនិយាយបន្តពីដំបូន្មានរបស់មិត្តរួមការងាររបស់នាងដែលមានមិត្តភ័ក្រធ្វើការនៅមន្ទីរពេទ្យ។សារនោះក៏ត្រូវបានផ្ញើទៅកាន់BBCដោយមនុស្សជាងដប់នាក់នៅជុំវិញពិភពលោក។ប៉ុន្តែសារនោះរួមបញ្ចូលគ្នារវាងដំបូន្មានដែលត្រឹមត្រូវនិងមិនត្រឹមត្រូវ។

នៅពេលដែលអ្នកផ្ញើបន្តសារដ៏វែងបែបនេះវាងាយស្រួលជឿថាដំបូន្មានទាំងអស់នោះសុទ្ធតែត្រឹមត្រូវដោយសារអ្នកដឹងច្បាស់នូវដំបូន្មានត្រឹមត្រូវមួយចំនួនរួចទៅហើយដូចជាការលាងសម្អាតដៃជាដើម។ប៉ុន្តែវាក៏មិនមែនបានន័យថាសារដែលវែងគឺមិនល្អនោះដែរ។

នៅអ៊ីតាលីគេឃើញមានការរីករាលដាលព័ត៌មានក្លែងក្លាយយ៉ាងលឿន
តើមានព័ត៌មានក្លែងក្លាយអ្វីខ្លះទៀតបាននឹងកំពុងរីករាលដាលនៅតំបន់អាហ្រិក?

៦. ប្រយ័ត្នការផុសដែលប្រើអារម្មណ៍
វាជារឿងដែលធ្វើអោយយើងភ័យខ្លាចខឹងសម្បារធុញថប់ឬរីករាយទៅតាមការចង់បានរបស់គេ។ ភាពភ័យខ្លាចគឺជាកត្តាឈានមុខគេមួយដ៏ធំបំផុតដែលអនុញ្ញាតិអោយព័ត៌មានមិនពិតវាយលុកបាន នេះបើតាមអ្នកស្រី Claire Wardle មកពីអង្គការ First Draft អង្គការដែលជួយអ្នកសារព័ត៌មានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានមិនពិតនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញ។ ការអំពាវនាវអោយចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ត្រូវបានគេរៀបចំឡើងអោយមានការជ្រួលច្របល់ដូចនេះអ្នកត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ន។

មនុស្សតែងតែចង់ជួយអ្នកដែលគេស្រលាញ់មានសុវុត្ថិភាពដូចនេះនៅពេលដែលគេឃើញដំបូន្មានបង្ការមេរោគពួកគេត្រូវតែធ្វើអ្វីក៏ដោយតាមដែលគេអាចធ្វើបានដើម្បីជួយ។ អ្នកស្រី Claire បន្ថែម តើព័ត៌មានអាក្រក់រីករាលដាលដោយរបៀបណា?

៧. គិតអំពីភាពលំអៀង
តើអ្នកកំពុងចែករំលែកព័ត៌មានអ្វីមួយដោយសារអ្នកគិតថាវាជារឿងពិតឬដោយសារគ្រាន់តែអ្នកឯកភាពជាមួយវាដែរ?

លោក Carl Miller នាយកស្រាវជ្រាវ នៃមជ្ឈមណ្ឌលវិភាគប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម នៅ Demos មានប្រសាសន៍ថាយើងចូលចិត្តចែករំលែកអ្វីដែលបញ្ជាក់ពីជំនឿដែលមានស្រាប់នៅក្នុងខ្លួនយើង។ វាដូចជានៅពេលដែលយើងខឹងសម្បារយើងគ្រវីក្បាលរបស់យើងដោយសារយើងរងគ្រោះបំផុត, គាត់បន្ថែម។អញ្ចឹងហើយយើងកុំធ្វើអ្វីប្រញាប់ប្រញាល់ពេកនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញទុកពេលដកឃ្លាមកគិតខ្លះ។

បកប្រែពីសារព័ត៌មានBBC: https://www.bbc.com/news/blogs-trending-51967889?fbclid=IwAR1JjpPsUXISHwqSfPijUzpudySrXhd7F9qysPkgyF8PwXAUrdwHJPvG1yU

April 24, 2020

សុវត្ថិភាពឌីជីថលៈ សៀវភៅណែនាំសម្រាប់គ្រូបណ្តុះបណ្តាល

សៀវភៅណែនាំសម្រាប់គ្រូបណ្តុះបណ្តាលនេះត្រូវបានបកប្រែជាភាសាខ្មែរដោយក្រុមការងារ DigitalHub101 នៅក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២០។ សៀវភៅនេះផ្តល់នូវគន្លឹះផ្សេងៗទាក់ទងនឹង វិធីសាស្ត្រនៃការចែករំលែកចំណេះដឹង ចំពោះប្រធានបទជាក់លាក់អោយបានត្រឹមត្រូវ និងមានប្រសិទិ្ធភាព និងប្រាប់ពីរបៀបក្នុងការប្រើប្រាស់ និងគ្រប់គ្រងពេលវេលាចំពោះប្រធានបទនីមួយៗ។ វាជួយសម្រួលអោយគ្រូបណ្តុះបណ្តាលដឹងពីរបៀបធ្វើផែនការបង្រៀន ច្បាស់លាស់ ជាពិសេសយល់កាន់តែច្បាស់នូវចំនុចដែលគួរឬមិនគួរបង្ហាញទៅកាន់ អ្នកចូលរូម។

ចុចទីនេះដេើម្បីទាញយក

March 21, 2020

Signal

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពចុងក្រោយៈ 19-01-2022

អំពីកម្មវិធី SIGNAL

Signal ជាកម្មវិធីដែលបង្កើតឡើងដោយអង្គការមិនស្វែងរកប្រាក់ចំណេញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកមួយដែលមានឈ្មោះថា Signal Technology Foundation។ កម្មវិធីនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងតាំងពីដើមឆ្នាំ២០១៤ ដោយលោក Moxie Marlinspike និងលោក Brian Acton ក្នុងគោលបំណង អភិវឌ្ឍកម្មវិធីឯកជនភាពមួយដោយប្រើកូដបើកចំហ (open-source) ដើម្បីការពារ សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងធ្វើឱ្យមានសុវត្ថិភាពក្នុងការទំនាក់ទំនងទូទាំងសកលលោក។

កម្មវិធីនេះ ត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាមានសុវត្ថិភាពបំផុតក្នុងចំណោមកម្មវិធីផ្ញើសារដែលពេញនិយមដូចជា Facebook Massager, WhatsApp, Telegram ជាដើម។ល។ អ្វីដែលពិសេសគឺវាបានបំពាក់នូវមុខងារសុវត្ថិភាព កូដនីយកម្ម (End-to-End Encryption) ដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដែលអាចធានាបាននូវសុវត្ថិភាពនិងឯកជនភាពរបស់អ្នកប្រើប្រាស់បាន។

Signal អាចឱ្យអ្នកធ្វើការផ្ញើសារជាអក្សរ ជាសំឡេង និងអាចខលវីឌីអូបាន។ មិនខុសពីកម្មវិធីផ្ញើសារផ្សេងទៀតដែរ អ្នកប្រើប្រាស់អាចបង្កើតជាក្រុម ដែលអាចអញ្ជើញអ្នកចូលរួមតាមរយៈ តំណភ្ជាប់ (Group Link) បានរហូតដល់ ១០០០នាក់ និងអាចធ្វើការខលជាសំឡេង ឬវីឌីអូ និងអាចចែករំលែក Screen (Screen Sharing) ដែលអាចអនុញ្ញាតឱ្យមានអ្នកចូលរួមបានរហូតដល់ ៤០នាក់ផងដែរ។ តែសូមចាំថា ការខលជាសំឡេង ឬវីឌីអូ នៅមិនទាន់ដំណើរការបានរលូននៅឡើយទេ និងទាមទារឱ្យអ្នក និងអ្នកចូលរួមប្រើអ៊ីនធឺណិតដែលមានល្បឿនលឿន។

រូបភាពបង្ហាញពីការបំលែងសារធម្មតា ទៅជាកូដ ឬ End-to-end Encryption

តើ SIGNAL អាចដំណើរការលើប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការណាខ្លះ?

Signal ជាកម្មវិធីសម្រាប់ទូរសព្ទដៃដែលអាចដំណើរការបានទាំងនៅលើទូរសព្ទ Android និង iOS។ វាក៏អាចប្រើនៅលើកុំព្យូទ័របានផងដែរ ប៉ុន្តែអ្នកត្រូវតែធ្វើការដំឡើងនៅលើទូរសព្ទជាមុនសិន។ ដើម្បីអាចប្រើកម្មវិធីនេះបានអ្នកត្រូវចុះឈ្មោះដោយប្រើលេខទូរសព្ទរបស់អ្នក។

ហេតុអ្វីអ្នកគួរប្រើ SIGNAL?

១- មានមុខងារកូដនីយកម្ម ឬ end-to-end encryption:
កម្មវិធី Signal បានភ្ជាប់មកជាមួយនូវមុខងារកូដនីយកម្មដោយស្វ័យប្រវត្តិ។ នេះមានន័យថា គ្មានអ្នកណាផ្សេងអាចអាន ឬស្តាប់ការសន្ទនារបស់អ្នកនៅលើ Signal បានទេ សូម្បីតែក្រុមអ្នកបង្កើតកម្មវិធីនេះ ក៏មិនអាចចូលទៅអាន ឬស្តាប់ការសន្ទនារបស់អ្នកបានដែរ។ ផ្ទុយទៅវិញប្រសិនបើអ្នកធ្វើការទំនាក់ទំនងធម្មតាដោយធ្វើការ ខល ឬផ្ញើសារតាមរយៈលេខទូរសព្ទរបស់អ្នក នោះក្រុមហ៊ុនទូរសព្ទនឹងដឹងរាល់ការសន្ទនាទាំងនោះ។

២- ជាកម្មវិធីបើកចំហកូដ ឬ Open Source:
មានន័យថា គ្រប់គ្នាអាចចូលទៅធ្វើការត្រួតពិនិត្យកូដក្នុងកម្មវិធីនេះដោយសេរី។

៣- ធ្វើសវនកម្មផ្នែកសុវត្ថិភាព (Security Audit):
កម្មវិធី Signal ក៏ត្រូវបានធ្វើសវនកម្មផ្នែកសុវត្ថិភាព ដោយក្រុមឯករាជ្យ និងធ្វើការបង្ហាញរបាយការណ៍នូវអ្វីដែលពួកគេបានរកឃើញជាសាធារណៈផងដែរ ដើម្បីបង្ហាញពីតម្លាភាព និងបញ្ជាក់ថាកម្មវិធីពិតជាមានសុវត្ថិភាពដូចអ្វីដែលពួកគេបានអះអាងពិតមែន។

៤- មិនប្រមូល និងរក្សាទុកទិន្នន័យរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ៈ
Signal មិនដឹងថាអ្នកបានទាក់ទងទៅកាន់អ្នកណាខ្លះ និងទាក់ទងនៅពេលណាទេ។ ព័ត៌មានដែល SIGNAL ដឹងពីអ្នកប្រើប្រាស់គឺមានតែព័ត៌មានអំពីកាលបរិច្ឆេទនៃការចុះឈ្មោះបង្កើតគណនីដំបូង និងកាលបរិច្ឆេទនៃការប្រើ Signal ចុងក្រោយបង្អស់តែប៉ុណ្ណោះ។

កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១ការិយាល័យមេធាវីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានធ្វើការស្នើសុំទិន្នន័យពីអ្នកប្រើប្រាស់ SIGNAL ម្នាក់ដែលសង្ស័យពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស ព្រហ្មទណ្ឌមួយដើម្បីធ្វើការស៊ើបអង្កេតជនសង្ស័យ។ ដោយសារតែ SIGNAL មានគោលការណ៍មិនរក្សាទុកទិន្នន័យនិងព័ត៌មានផ្សេងៗរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ ហើយក៏មិនអាចចូលមើលសារពីការសន្ទនាដែលបាន អ៊ីនគ្រីបនៅលើម៉ាស៊ីនមេ (Server) របស់ខ្លួន ដូច្នេះ SIGNAL ក៏មិនមានទិន្នន័យប្រគល់ជូនទៅការិយាល័យមេធាវីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនោះដែរ។

មានករណីស្រដៀងគ្នានេះដែរកាលពីឆ្នាំ២០១៦ តុលាការនៃរដ្ឋ Virginia (Eastern District of Virginia) ក៏ធ្លាប់បានស្នើសុំទិន្នន័យពីអ្នកប្រើប្រាស់កម្មវិធី SIGNAL ដែរ តែ SIGNAL បានឆ្លើយតបចំពោះការស្នើសុំនោះដូចគ្នានឹងការស្នើសុំនាពេលថ្មីៗនេះដែរ។

កម្មវិធីនេះក៏ត្រូវបានប្រើសម្រាប់ការទំនាក់ទំនងប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នកកាសែត អ្នកធ្វើការអំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកនយោបាយជាដើម ដើម្បីរក្សាការសម្ងាត់លើការសន្ទនារបស់ពួកគេ។ លោក Edward Snowden ដែលត្រូវគេស្គាល់ថា ជាអ្នកធ្វើឱ្យបែកធ្លាយទិន្នន័យពីការតាមដានដោយសម្ងាត់របស់ទីភ្នាក់ងារសន្តិសុខសហរដ្ឋអាមេរិក(NASA) កាលពីឆ្នាំ២០១៣ បានបញ្ជាក់នៅលើគេហទំព័រ SIGNAL ថា គាត់ប្រើកម្មវិធី SIGNAL ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។

មុខងារសុវត្ថិភាពលើកម្មវិធី Signal

១- មុខងារលុបសារដោយស្វ័យប្រវត្តិ (Disappearing message):
មុខងារនេះ ជាមុខងារមួយដ៏សំខាន់ ពិសេសសម្រាប់ក្រុមមនុស្សដែលយល់ថា រាល់ការសន្ទនារបស់ពួកគេ អាចមានហានិភ័យត្រលប់ទៅពួកគេវិញ។ មុខងារលុបសារដោយស្វ័យប្រវត្តិ ឬ Disappearing message នឹងធ្វើការលុបសារដែលបានសន្ទនានៅលើកម្មវិធី Signal តាមពេលវេលាដែលអ្នកបានកំណត់បន្ទាប់ពីដៃគូសន្ទនារបស់បានឃើញសារនោះ។ បន្ទាប់ពីអ្នកបានបើក និងកំណត់ពេលវេលានៃការលុបសារនេះហើយ រាល់សារដែលអ្នកបានសន្ទនារាប់ចាប់តាំងពីពេលវេលាដែលអ្នកបានកំណត់ និងលុបចេញពីទូរសព្ទរបស់អ្នក និងដៃគូសន្ទនារបស់អ្នកតាមពេលវេលាជាក់លាក់ដែលបានកំណត់។

ការអនុវត្តការលុបសារនេះ ជាការលុបបំបាត់ភស្តុតាងទាំងឡាយដែលអ្នកបានសន្ទនាលើកម្មវីធីនេះហើយគ្រប់គ្នាគួរបើកមុខងារនេះ ដើម្បីបន្ថែមសុវត្ថិភាពក្នុងការប្រើកម្មវិធី Signal។ ដើម្បីបើកមុខងារនេះ អ្នកត្រូវចូលទៅកាន់ Settings (សញ្ញាចុចបី) > នៅផ្នែកខាងលើ និងខាងស្តាំ ចុចលើ «Disappearing Messages»។

២- មុខងារលាក់លេខទូរស័ព្ទ

អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់អាចលាក់លេខទូស័ព្ទរបស់ខ្លួន ដោយប្រើឈ្មោះតំណាង (username) ជំនួសវិញ។

អ្នកអាចលាក់លេខទូរស័ព្ទអ្នកពីអ្នកគ្រប់គ្នានៅក្នុង Signal
នៅពេលដែលអ្នកធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពកម្មវិធី Signal អ្នកនឹងទទួលបានមុខងារថ្មី ដែលដែលអាចឱ្យអ្នកលាក់លេខទូរស័ព្ទបាន។ ប៉ន្តែសូមចាំថា អ្នកដែលបានរក្សាទុកលេខទូរស័ព្ទរបស់អ្នក នៅក្នុងបញ្ជីទំនាក់ទំនងក្នុងទូរស័ព្ទពួកគេ នៅតែអាចមើលឃើញលេខទូរស័ព្ទអ្នកដដែល នេះក៏ព្រោះតែពួកគេបានស្គាល់លេខទូរស័ព្ទអ្នករួចទៅហើយ។
អ្នកអាចកំណត់មិនឱ្យអ្នកផ្សេងអាចស្វែងរកអ្នកឃើញនៅក្នុង Signal តាមរយៈលេខទូរស័ព្ទរបស់អ្នក
នៅពេលដែលអ្នកបានបង្កើតឈ្មោះតំណាង (username) អ្នកអាចកំណត់ មិនឱ្យអ្នកផ្សេងអាចស្វែងរកអ្នកឃើញ នៅក្នុង Signal តាមលេខទូរស័ព្ទរបស់អ្នកបាន ទោះបីជាពួកគេបានរក្សាទុកលេខនោះនៅក្នុង បញ្ជីទំនាក់ទំនងក្នុងទូរស័ព្ទពួកគេក៏ដោយ។ ពួកគេនឹងមិនដឹងថា អ្នកប្រើលេខទូរស័ព្ទនោះ ដើម្បីចុះឈ្មោះប្រើ Signal ទេ។
អ្នកអាចទាក់ទងជាមួយអ្នកណាក៏បានតាម Signal ដោយមិនចាំបាច់ប្រាប់លេខទូរស័ព្ទទៅពួកគេ
ឥឡូវនេះ អ្នកអាចបង្កើតឈ្មោះតំណាង (username) ហើយប្រាប់ឈ្មោះនោះទៅពួកគេ ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចស្វែងរកអ្នកនៅក្នុង Signal ដោយមិនចាំប្រាប់លេខទូរស័ព្ទដូចមុនទេ។ អ្នកក៏អាចផ្ញើ តំណរភ្ជាប់់ (link) ឬ QR Code ទៅកាន់អ្នកដែលអ្នកចង់ទាក់ទង ពួកគេគ្រាន់តែចុចលើតំណភ្ជាប់នោះ ឬធ្វើការស្តេន QR Code របស់អ្នក នោះពួកគេនឹងអាចភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកបានហើយ។

ស្វែងយល់លម្អិត ពីមុខងារនេះ

៣- ផ្ទៀងផ្ទាត់លេខសុវត្ថិភាព (Verify Safety Number)
មុខងារនេះបង្កើតឡើងដើម្បីឱ្យអ្នកធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ ជាមួយនឹងដៃគូសន្ទនារបស់អ្នក ដើម្បីឱ្យប្រាកដថា គេពិតជាមនុស្សដែលអ្នកចង់ទាក់ទងមែន។ ពេលខ្លះ អ្នកអាចនឹងទទួលបានសារជូនដំណឹងថាលេខសុវត្ថិភាព (Safety Number) អ្នកណាម្នាក់បានផ្លាស់ប្តូរ នេះអាចមកពី បុគ្គលនោះផ្លាស់ប្តូរទូរសព្ទថ្មី ឬពួកគេបានលុប និងដំឡើងកម្មវិធី Signal សាជាថ្មីនៅលើទូរសព្ទរបស់ពួកគេ។

អ្នកអាចធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់លេខសុវត្ថិភាព ជាមួយអ្នកណាម្នាក់ ដោយដំបូងអ្នកត្រូវស្វែងរកដៃគូសន្ទនារបស់អ្នក > ចុចលើឈ្មោះរបស់បុគ្គលនោះ > ចុចលើ View Safety Number។ ប្រសិនបើអ្នក និងដៃគូសន្ទនារបស់អ្នក ឃើញលេខដូចគ្នា នោះមានន័យថា ការទំនាក់ទំនងរបស់អ្នកមានសុវត្ថិភាពហើយ ដូច្នេះអ្នកអាចចុចលើពាក្យ Mark as Verify ដើម្បីបញ្ជាក់ថា អ្នកបានធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយគេរួចរាល់ហើយ។ ការធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ជាមួយដៃគូសន្ទនានៅលើកម្មវិធី Signal ជាការអនុវត្តផ្នែកសុវត្ថិភាពដ៏ល្អ ដើម្បីប្រាកដថា អ្នកពិតជាកំពុងធ្វើ សន្ទនាជាមួយមនុស្សដែលអ្នកចង់សន្ទនានោះមែន។

៤- បើកមុខងារចាក់សោការចុះឈ្មោះ (Registration Lock)
ដូចអ្នកបានដឹងហើយថា កម្មវិធី Signal តម្រូវឱ្យអ្នកចុះឈ្មោះដោយប្រើលេខទូរសព្ទ។ ប្រសិនបើអ្នកបាត់បង់សិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់លេខទូរសព្ទរបស់អ្នក នោះអ្នកផ្សេងអាចយកលេខរបស់អ្នក ទៅចុះឈ្មោះប្រើ Signal បាន។ ការបើកមុខងារចាក់សោនេះ គឺដើម្បីការពារគណនី Signal របស់អ្នកជាមួយនឹងលេខទូរសព្ទដែលបានប្រើនៅលើគណនីនោះ ទោះបីជាអ្នកផ្សេងមានសិទ្ធិក្នុងការប្រើប្រាស់លេខទូរសព្ទអ្នក ក៏គេមិនអាចប្រើលេខនោះ ទៅចុះឈ្មោះម្តងទៀតលើកម្មវិធី Signal បានដែរ។

ដើម្បីបើកមុខងារនេះ អ្នកត្រូវចូលទៅកាន់ Settings > Account > Registration Lock > Enabled

បន្ទាប់ពីអ្នកបើកមុខងារនេះ នោះSignal នឹងតម្រូវឱ្យអ្នកវាយបញ្ចូលលេខកូដ PIN ដែលលេខកូដនេះ នឹងការពារលេខទូរសព្ទរបស់អ្នក ពីការចុះឈ្មោះម្តងទៀតលើទូរសព្ទថ្មី ដោយវានឹងតម្រូវឱ្យបញ្ចូលលេខកូដនេះឱ្យបានត្រឹមត្រូវ មុននឹងអ្នកអាចយកលេខទូរសព្ទនោះទៅចុះឈ្មោះម្តងទៀត។ សូមរក្សាទុកលេខកូដនេះ នៅកន្លែងដែលមានសុវត្ថិភាព (យើងណែនាំឱ្យរក្សាទុកក្នុងកម្មវិធីគ្រប់គ្រងពាក្យសម្ងាត់)។ បន្ទាប់ពីអ្នកបើកមុខងារនេះ ម្តងម្កាល Signal នឹងលោតផ្ទាំងដែលតម្រូវឱ្យអ្នកវាយបញ្ចូលលេខកូដPIN នេះ ដើម្បីជួយរំលឹកអ្នកកុំឱ្យភ្លេចលេខកូដសុវត្ថិភាពនេះ។

៥- បិទមុខងារ Link Preview
Link Preview នឹងបង្ហាញមាតិកាសង្ខេប រូបភាព និងចំណងជើងនៃអត្ថបទជាដើម ដែលមានភ្ជាប់មកជាមួយតំណភ្ជាប់នៃអត្ថបទណាមួយ ដើម្បីផ្តល់ភាពងាយស្រួល និងផ្តល់ព័ត៌មានខ្លះអាចឱ្យអ្នកផ្សេងអាចយល់បានខ្លះពីព័ត៌មានដែលបានចែករំលែក នោះ។ Signal ផ្តល់ជម្រើសដល់អ្នកប្រើប្រាស់ក្នុងការប្រើមុខងារនេះ។ ប៉ុន្តែបើយោងតាម អ្នកអភិវឌ្ឍកម្មវិធីបានឱ្យដឹងថា នៅពេលដែលអ្នកប្រើប្រាស់ប្រើមុខងារនេះ ម្ចាស់គេហទំព័រនៃតំណភ្ជាប់នោះ នឹងដឹងថាអ្នកបានចែករំលែកតំណភ្ជាប់នៅលើ Signal ចេញពីគេហទំព័ររបស់ពួកគេ ដូច្នេះដើម្បីឱ្យកាន់តែមានសុវត្ថិភាព អ្នកមិនគួរបើកមុខងារនេះទេ។

អ្នកអាចបិទមុខងារនេះដោយចូលទៅកាន់ Settings > Chats > Generate link previews > Disabled

៦- បើកមុខងារក្តារចុចអនាមិក (Incognito Keyboard)
គ្រប់ទូរសព្ទ តែងតែភ្ជាប់មកជាមួយនូវក្តារចុច ដើម្បីឱ្យអ្នកអាចសរសេរភាសាផ្សេងៗបាន។ ឧទាហរណ៍ដូចជាទូរសព្ទ Android ភាគច្រើនតែងតែភ្ជាប់មកជាមួយនូវក្តារចុចរបស់ក្រុមហ៊ុន Google (Google’s keyboard)។ អ្នកត្រូវដឹងថា ទោះបីកម្មវិធី Signal មានសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែរាល់អ្វីដែលអ្នកបានវាយបញ្ចូលតាមរយៈក្តារចុចនោះ អាចនឹងត្រូវបានចែករំលែកទៅកាន់ភាគីផ្សេងដែលអ្នកមិនដឹង។

សម្រាប់អ្នកប្រើ Signal នៅលើ Android អ្នកអាចមានជម្រើសក្នុងការបើកមុខងារ ក្តារចុចអនាមិក ឬ Incognito Keyboard ដែលមុខងារនេះ និងមិនធ្វើការសិក្សាពីអ្វីដែលអ្នកបានវាយចូលទៅក្នុងកម្មវិធី Signal តាមរយៈក្តារចុចនៅលើទូរសព្ទរបស់អ្នកទេ។

ដើម្បីបើកមុខងារនេះ អ្នកអាចចូលទៅកាន់ Settings > Privacy > Incognito keyboard > Enabled។

៧- សុវត្ថិភាពលើឧបករណ៍របស់អ្នក
រាល់ការទំនាក់ទំនងនៅកម្មវិធី Signal មានសុវត្ថិភាពតែនៅលើអ៊ីនធឺណិតតែប៉ុណ្ណោះ បញ្ហាមួយដែលមុខងារសុវត្ថិភាពមិនអាចជួយបានគឺ សារនៅលើឧបករណ៍របស់អ្នក។ រាល់សារដែលបានធ្វើកូដនីយកម្មទាំងអស់ និងបំលែងទៅជាសារធម្មតា អាចអាន និងស្តាប់បាន នៅពេលដែលវាបានផ្ញើមកដល់ទូរសព្ទ ឬឧបករណ៍របស់អ្នក ហើយប្រសិនបើ អ្នកផ្សេងអាចប្រើទូរសព្ទរបស់អ្នកបាន នោះពួកគេក៏អាចចូលមើលសារទាំងនោះបានដែរ។ ដូច្នេះ សុវត្ថិភាពនៅលើឧបករណ៍របស់អ្នក ពិតជាសំខាន់ វិធីសាស្រ្តមួយដែលសាមញ្ញា និងមានប្រសិទ្ធភាពនោះគឺការចាក់សោអេក្រង់ ត្រូវប្រាកដថា ឧបករណ៍របស់អ្នកត្រូវបានការពារដោយការចាក់សោអេក្រង់ ហើយមានតែអ្នកទេដែលអាចដោះសោះនោះបាន។

មុខងារផ្សេងៗទៀតដែលអ្នកអាចប្រើបានដូចជា បើកមុខងារមួយចំនួននៅក្នុង Screen Lock ដោយចូលទៅកាន់ Settings > Privacy > Screen lock > Enable។ កំណត់ពេលចាក់សោ នៅពេលដែលអ្នកមិនប្រើកម្មវិធី (Screen lock inactivity timeout)។ បើកមុខងារកុំឱ្យថតអេក្រង់ (Screen Security) ជាដើម។ល។

របៀបដំឡើង និងប្រើប្រាស់កម្មវិធី

ស្វែងយល់បន្ថែមពីកម្មវិធី Signal

Signal បានប្រកាសមុខងារថ្មី ដែលអាចលាក់លេខទូរស័ព្ទ និងប្រើឈ្មោះ (username) ជំនួសវិញ
មុខងារថ្មីរបស់ Signal – Signal PINs
មុខងារថ្មីរបស់ Signal – Message Request
មុខងារថ្មីរបស់ Signal – Encrypted Group Calls
របៀបក្នុងការប្រើប្រាស់កម្មវិធី Signal នៅលើប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ Android ដោយ EFF – ភាសាអង់គ្លេស | ភាសាខ្មែរ
របៀបក្នុងការប្រើប្រាស់កម្មវិធី Signal នៅលើប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ iOS ដោយ EFF – ភាសាអង់គ្លេស | ភាសាខ្មែរ
ការផ្ញើសារដែលមានសុវត្ថិភាពជាមួយនឹងការបំលែងកូដ (Secure your chat with encryption)

ប្រភពៈ

February 19, 2020

មុខងារថ្មី Off-Facebook Activity អាចឱ្យអ្នកគ្រប់គ្រងឯកជនភាពបានច្រើនជាងមុន

គេហទំព័រ ឬ App ទាំងនោះ បានផ្ញើទិន្នន័យអំពីអ្នកមួយចំនួនទៅឱ្យហ្វេសប៊ុក នៅពេលដែលអ្នកចូលទៅមើលគេហទំព័រ ឬប្រើ App របស់ពួកគេ។ ឧទាហរណ៍ អ្នកចូលទៅគេហទំព័រលក់ទំនិញមួយ ពេលនោះអ្នកបានចាប់អារម្មណ៍ទំនិញមួយ ហើយក៏បានចុចដើម្បីមើលព័ត៌មានលម្អិតពីទំនិញនោះ។ នៅពេលដែលអ្នកចុចលើទំនិញនោះ ម្ចាស់គេហទំព័រ ដឹងព័ត៌មានមួយចំនួនពីអ្នក ដូចជា ឧបករណ៍ដែលអ្នកប្រើ (កុំព្យូទ័រ ឬទូរស័ព្ទ) ដឹងពីទីតាំងរបស់អ្នក និងសកម្មភាពរបស់អ្នកលើគេហទំព័ររបស់គេ។ ពួកគេបានផ្ញើព័ត៌មានមួយចំនួនរបស់អ្នកទៅឱ្យហ្វេសប៊ុក ហើយហ្វេសប៊ុកនឹងធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ សិក្សាពីអ្នក ដើម្បីបង្ហាញត្រលប់មកវិញនូវពាណិជ្ជកម្ម ឬសេវាកម្មដែលអ្នកអាចនឹងចាប់អារម្មណ៍។ ដូចនេះហើយបានជាអ្នកតែងតែឃើញពាណិជ្ជកម្ម ដែលទាក់ទងនឹងអ្នកនៅពេលដែលអ្នកប្រើហ្វេសប៊ុក។

ទោះបីជាអ្នកប្រើមុខងារនេះ (Disconnect Website and App) មិនមែនមានន័យថា អ្នកនឹងឈប់ឃើញផ្ទាំងផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនៅលើហ្វេសប៊ុកអ្នកនោះទេ។ អ្នកនៅតែឃើញការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មផ្សេងៗដដែល គ្រាន់តែផ្ទាំងពាណិជ្ជកម្មទាំងនោះ វាមិនសូវទាក់ទងនឹងសកម្មភាពនៃការប្រើអ៊ីនធឺណែត និងហ្វេសប៊ុករបស់អ្នក ព្រោះអ្នកបានប្រាប់ទៅគេហទំព័រ និង App ផ្សេងៗឈប់ឱ្យផ្ញើទិន្នន័យពីសកម្មភាពនៃការប្រើអ៊ីនធឺណិតទៅក្រុមហ៊ុនហ្វេសប៊ុក។

ដើម្បីចូលទៅកាន់មុខងារថ្មីនេះ អ្នកត្រូវ៖

១- ចូលទៅកាន់ Settings

២- ចុលលើពាក្យ Your Facebook Information ដែលនៅផ្នែកខាងឆ្វេង → ចុចលើពាក្យ Off-Facebook Activity ឬចូលទៅកាន់តំណភា្ជប់នេះ https://www.facebook.com/off_facebook_activity/

៣- ចុចលើពាក្យ Clear History

៤- អ្នកនឹងឃើញចំនួនគេហទំព័រ និង App ដែលបានភ្ជាប់ជាមួយហ្វេសប៊ុករបស់អ្នក → ចុចលើពាក្យ Clear History

៥- ចុចលើពាក្យ More Options

៦- ចុចលើពាក្យ Manage Future Activity

៧- បន្ទាប់ពីចុចលើ Manage Future Activity រួច អ្នកនឹងឃើញផ្ទាំងមួយលោតឡើង → ចុចលើពាក្យ Manage Future Activity ម្តងទៀត

៨- ចុចលើ សញ្ញាពណ៌ខៀវ ដើម្បីផ្តាច់ទំនាក់ទំនងគេហទំព័រ និង App ផ្សេងៗជាមួយហ្វេសប៊ុករបស់អ្នក

February 9, 2020

គន្លឹះជួយអ្នកឱ្យមានសុវត្ថិភាពនៅលើអីុនធឺណិត

១- ប្រើពាក្យសម្ងាត់រឹងមាំ (Strong Password)
អ្នកត្រូវប្រាកដថា អ្នកបានបង្កើតពាក្យសម្ងាត់ដែលរឹងមាំ និងខុសៗគ្នា (strong and unique password) សម្រាប់គណនីនិមួយៗរបស់អ្នក។ វាពិតជាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការប្រើពាក្យសម្ងាត់ដូចគ្នានៅលើគណនីច្រើន។ ឧទាហរណ៍ អ្នកប្រើពាក្យសម្ងាត់តែមួយលើគណនីហ្វេសប៊ុក និងអីុមែល ប្រសិនបើពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកលើគណនីណាមួយត្រូវបានគេលួច ពាក្យសម្ងាត់នោះអាចត្រូវបានប្រើដើម្បីចូលទៅកាន់គណនីរបស់អ្នកផ្សេងទៀត។

២- ប្រើមុខងារសុវត្ថិភាព២ជាន់ (2 Factor Authentication – 2FA)
ទោះបីជាពាក្យសម្ងាត់គណនីរបស់អ្នកត្រូវគេដឹង ឬត្រូវបានបំបែកដោយចោរនៅលើអីុនធឺណិត (hacker) ក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅមិនទាន់អាចចូលទៅប្រើគណនីរបស់អ្នកបានដែរ ប្រសិនបើអ្នកបានប្រើមុខងារពីរជាន់នេះ។ មុខងារនេះ តម្រូវឱ្យអ្នកដែលចូលប្រើគណនីរបស់អ្នក វាយបញ្ចូលលេខកូដម្តងទៀតដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ ដែលលេខកូដនោះនឹងផ្ញើទៅកាន់ទូរស័ព្ទដៃរបស់អ្នក ដើម្បីបញ្ជាក់ថា អ្នកចូលប្រើនោះជាម្ចាស់គណនីពិតប្រាកដឬអត់។ គេហទំព័រ twofactorauth.org ជាគេហទំព័រដែលអាចឱ្យអ្នកពិនិត្យមើលថាតើសេវាកម្ម ឬគេហទំព័រណាខ្លះមានមុខងារសុវត្ថិភាពពីរជាន់ ឬ 2 Factor Authentication នេះ។

៣- ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព (Update)
ប្រសិនបើកម្មវិធីរុករក (Browser) ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ (Operating System) និងកម្មវិធីផ្សេងៗ (Software / App) ហួសសម័យ ឬមិនបានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទេ នោះក្រុមចោរនៅលើអីុនធឺណិតអាចធ្វើការវាយប្រហារតាមរយៈកម្មវិធីទាំងនោះបាន។ ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនឹងធ្វើឱ្យឧបករណ៍របស់អ្នកដំណើរការបានល្អប្រសើរ និងមានសុវត្ថិភាពជាងមុន ដោយវានឹងធ្វើការជួសជុលចំណុចខ្សោយរបស់កម្មវិធី និងបន្ថែមមុខងារសុវត្ថិភាពថ្មីៗនៅលើកម្មវិធីទាំងនោះ។ សូមធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ និងគ្រប់កម្មវិធីដែលមាននៅក្នុងកុំព្យូទ័រ និងទូរស័ព្ទអ្នក។ វីឌីអូពីរបៀបក្នុងការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពនៅលើទូរស័ព្ទ Android។ ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព (update) អាចជួយការពារ ការវាយប្រហារនៅលើអីុនធឺណិតបានមួយកម្រិតធំដែរ។

៤- ប្រុងប្រយ័ត្នមុននឹងចុចលើតណភ្ជាប់ ឬឯកសារភ្ជាប់ដែលគួរឱ្យសង្ស័យ
ក្រុមចោរនៅលើអីុនធឺណិត (Hacker) អាចផ្ញើសារមកអ្នកតាមរយៈអីុមែល ហ្វេសប៊ុក ជាដើម។ ពួកគេអាចបន្លំខ្លួនជាតំណាងក្រុមហ៊ុន ស្ថាប័ន ជាមិត្តភក្តិ ក្រុមគ្រួសារ ហើយធ្វើការណែនាំ ឬលួងលោមអ្នកឱ្យចុចលើតំណភ្ជាប់ (Link) ឯកសារភ្ជាប់ (Attached file) ឱ្យទាញយកកម្មវិធី ឬចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយ ក្នុងគោលបំណងវាយប្រហារអ្នក។ អ្នកអាចនឹងបាត់បង់គណនី ឬឆ្លងមេរោគចូលទៅក្នុងឧបករណ៍ ប្រសិនបើអ្នកចុចលើតំណភ្ជាប់ទាំងនោះ។ សូមកុំចុចបើកតំណភ្ជាប់ ឬឯកសារភ្ជាប់ភ្លាមៗបើមានការសង្ស័យ។ សម្រាប់តំណភ្ជាប់ អ្នកអាចចុចម៉ៅខាងស្តាំ (Right Click) បន្ទាប់មកថតចម្លង (Copy Link Location) ហើយយកវាទៅស្កេននៅក្នុងគេហទំព័រ https://www.virustotal.com/។ អ្នកក៏អាចធ្វើការស្កេនឯកសារផ្សេងៗបើអ្នកសង្ស័យថាមានមេរោគ ដោយប្រើគេហទំព័រនេះផងដែរ។

៥- ប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការភ្ជាប់អីុនធឺណិតនៅទីសាធារណៈ (Public Wi-Fi)
អីុនធឺណិតនៅទីសាធារណៈដូចជានៅផ្ទះសំណាក់ សណ្ឋាគារ ហាងកាហ្វេ ព្រលានយន្តហោះ ឬទីកន្លែងសារណៈផ្សេងៗ ជាទូទៅមិនមានសុវត្ថិភាពនោះទេ។ ជនខិលខូចអាចបង្កើតឈ្មោះ Wi-Fi ឱ្យស្រដៀងនឹង Wi-Fi ដែលនៅកន្លែងសាធារណៈនោះ។ អ្នកអាចភ្ជាប់ទៅកាន់បណ្តាញរបស់គេ ដោយមិនមានការចាប់អារម្មណ៍។ នៅពេលដែលអ្នកភ្ជាប់ទៅកាន់បណ្តាញរបស់ពួកគេ គេអាចនឹងប្រើវិធីផ្សេងៗដើម្បីវាយប្រហារអ្នក ឧទាហរណ៍ដូចជា ផ្ញើតំណភ្ជាប់ឱ្យអ្នកធ្វើការផ្លាស់ប្តូរពាក្យសម្ងាត់លើគណនីណាមួយ ដើម្បីលួចពាក្យសម្ងាត់អ្នក ជ្រៀតចូលដាក់មេរោគក្នុងឧបករណ៍អ្នក បញ្ជាកុំព្យូទ័រអ្នកពីចំងាយ និងធ្វើការតាមដានសកម្មភាពនៃការប្រើអីុនធឺណិតរបស់អ្នកជាដើម។ អ្នកគួរតែប្រើកញ្ចប់ទិន្នន័យអីុនធឺណិតក្នុងទូរស័ព្ទ (Mobile Data) ឬប្រសិនបើចៀសមិនរួចត្រូវតែប្រើអីុនធឺណិតនោះ អ្នកគួរប្រើវីភីអិន (VPN) មានដូចជាកម្មវិធី Psiphon ជាដើម។

៦- លុបកម្មវិធីដែលមិនប្រើ ឬមិនចាំបាច់ចោល
នៅពេលដែលកម្មវិធីជាច្រើនត្រូវបានដំឡើងនៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នក នោះវាក៏អាចធ្វើឱ្យអ្នកមានហានិភ័យកាន់តែច្រើនដែរ។ អ្នកគួរតែដំឡើងតែកម្មវិធីណាដែលចាំបាច់ប្រើ លុបកម្មវិធីដែលមិនប្រើ ឬមិនចាំបាច់ចោល និងដំឡើងតែកម្មវិធីដែលមានប្រភពច្បាស់លាស់។ សម្រាប់ទូរស័ព្ទអែនដ្រយ (Android) ប្រភពដែលមានសុវត្ថិភាពគឺ Google Play Store ចំណែកឯទូរស័ព្ទ iPhone គឺ App Store។

February 6, 2020

Author: DigitalHub