DigitalHub, Author at DigitalHub101

ការពារទិន្នន័យក្នុងកុំព្យូទ័រ តាមរយៈមុខងារដែលមានស្រាប់លើ Windows

សម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ Windows (Windows OS) អាចប្រើមុខងារដែលមានស្រាប់សម្រាប់ការពារទិន្នន័យរបស់ពួកគេបាន។ Windows មានមុខងារពីរប្រភេទ ក្នុងការចាក់សោឯកសារ គឺមុខងារ Device Encryption និងមុខងារ BitLocker Drive Encryption។

Device Encryption

ចាប់ពីជំនាន់ Windows 8.1 មុខងារ Device Encryption ត្រូវបានដាក់បញ្ចូល និងបើកដំណើរការដោយស្វ័យប្រវត្តិនៅលើ Windows ប្រភេទ Home និង Pro Edition នៅពេលដែលអ្នកប្រើប្រាស់ប្រើ Windows ជាមួយនឹងគណនី Microsoft ដូចជា @outlook.com ឬ @hotmail.com របស់ពួកគេ។ Device Encryption នេះនឹងប្រើពាក្យសម្ងាត់របស់គណនី Microsoft ដែលអ្នកប្រើប្រាស់ប្រើភ្ជាប់ជាមួយនឹង Windows ក្នុងការចាក់សោទិន្នន័យក្នុងកុំព្យូទ័ររបស់ពួកគេ។

របៀបបើកមុខងារ Device Encryption

សម្រាប់ Windows 10: ចុចលើ Start > Sittings > Update & Security > Device encryption
សម្រាប់ Windows 11: Start > Settings > Privacy & security > Device encryption

ប្រសិនបើអ្នកមើលឃើញថា មុខងារ Device Encryption នេះបិទ សូមបើកវាឡើងវិញ។

មុខងារនេះ មិនបើកដោយស្វ័យប្រវត្តិទេ សម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ដែលប្រើ Local Account (ប្រើ Windows ដោយមិនភ្ជាប់ជាមួយគណនី Microsoft)។ ចំពោះអ្នកប្រើ Local Account អាចប្រើមុខងារ BitLocker Drive Encryption ជំនួសវិញ។

BitLocker Drive Encryption

BitLocker Drive Encryption នឹងត្រូវបានបើកដោយស្វ័យប្រវត្តិនៅពេលដែលអ្នកបើកមុខងារ Device Encryption ដូច្នេះអ្នកមិនចាំបាច់បើកវាម្តងទៀតទេ។

អ្នកអាចចូលទៅកាន់មុខងារនេះ ដោយចុចចលើៈ
Control Panel > System and Security > BitLocker Encryption ឬចុចលើក្តាចុច ដោយចុចលើ Windows Key > វាយពាក្យ BitLocker ក្នុងប្រអប់ Search > ចុចលើ Manage BitLocker បន្ទាប់មក អ្នកអាចនឹងឃើញ ដូចរូបខាងលើ។

សូមបញ្ជាក់ថា មុខងារ BitLocker Drive Encryption នេះមានតែលើកុំព្យូទ័រប្រភេទ Windows Pro និង Enterprise Edition ហើយកុំព្យូទ័រនោះត្រូវប្រើបន្ទះឈីបប្រភេទ TMP (Trusted Platform Module chip) តែប៉ុណ្ណោះ។

ដើម្បីកុំឱ្យមានភាពស្មុគស្មាញ ប្រសិនបើអ្នកមិនអាចរកឃើញមុខងារនេះតាមការណែនាំខាងក្រោមនោះទេ មានន័យថា កុំព្យូទ័ររបស់អ្នក មិនប្រើប្រភេទ Windows ដូចបានប្រាប់ខាងលើ ឬមិនមាន TMP chip នេះហើយ។ ទោះជាយ៉ាងក៏ដោយ កុំព្យូទ័រ និង Windows ជំនាន់ក្រោយៗនេះ ភាគច្រើនអាចប្រើមុខងារសុវត្ថិភាពនេះបានហើយ។

ប្រសិនបើអ្នកចង់ធ្វើការ ចាក់សោទិន្នន័យដោយខ្លួនឯង ឬអ្នកចង់ចាក់សោ ទិន្នន័យដែលមាននៅក្នុងឧបករណ៍ផ្ទុកទិន្នន័យផ្សេងទៀត ដូចជា External Hard Drive របស់អ្នកជាដើម ដោយប្រើមុខងារ BitLocker នេះ សូមធ្វើតាមការណែនាំ ដូចខាងក្រោម។

របៀបបើកមុខងារ BitLocker Drive Encryption

ជំហានទី១- ចូលទៅកាន់ Control Panel > System and Security > BitLocker Encryption
ឬចុចលើក្តាចុច Windows > វាយពាក្យ BitLocker ក្នុងប្រអប់ Search > ចុចលើ Manage BitLocker

ជំហានទី២- ចុចលើ ពាក្យ Turn on BitLocker លើ Drive ដែលអ្នកចង់ចាក់សោ ឬ Encrypt

ជំហានទី៣- ធីកលើ Use a password to unlock the drive > វាយបញ្ចូលពាក្យសម្ងាត់សម្រាប់ចាក់សោ លើ Drive នេះ > ចុច Next។
នៅពេលដែលអ្នកជ្រើសរើស យកជម្រើសនេះ មានន័យថា អ្នកត្រូវ ដាក់ពាក្យសម្ងាត់ថ្មី ដើម្បីការពារ Drive ដែលអ្នកកំពុងចាក់សោនេះ។

ជំហានទី៤- ជ្រើសរើស Save to a file
Save to a file នឹងបង្កើត file ថ្មីមួយជាប្រភេទ text file ឬ .txt។ អ្នកក៏អាចជ្រើសរើស ជម្រើសផ្សេងបានដែរ។

ផ្នែកនេះជាផ្នែកដ៏សំខាន់ បង្ការការភ្លេចពាក្យសម្ងាត់ ឬក្នុងករណីណាមួយ ដែលអ្នកមិនអាចចូលទៅប្រើ ឯកសារដែលអ្នកបានចាក់សោនៅក្នុង Drive នោះ។ នៅ file នេះ គឺមានលេខកូដដែលអ្នកអាចយកមកប្រើដើម្បីចាក់សោ Drive នោះ។
សូមរក្សាទុក Recovery Key នេះ ឱ្យមានសុវត្ថិភាព។

ជំហានទី៥- ការរក្សាទុក Recovery Key: ជ្រើសរើសទីតាំង ដែលត្រូវរក្សាទុក File Recovery > Save
ប្រសិនបើអ្នកមិនអាច រក្សាទុកនៅក្នុងកុំព្យូទ័រដែលអ្នកកំពុងប្រើ ឬមានបង្ហាញសារជូនដំណឹង ថា អ្នកមិនអាចរក្សាទុកក្នុងទីតាំងណាមួយក្នុងកុំព្យូទ័រអ្នកទេ អ្នកអាចដោត USB ឬ External Hard Drive ដើម្បីរក្សាទុក Recovery File នេះ។ ក្នុងរូបខាងក្រោម យើងរក្សាទុកក្នុង External Hard Drive។

ជំហានទី៦- ជ្រើសរើស ថាតើអ្នកចង់អ៊ីនគ្រីប Drive របស់អ្នកទាំងស្រុង ឬអ៊ីនគ្រីបតែទិន្នន័យដែលមានស្រាប់នៅក្នុង Drive នេះ។

ក្នុងឧទាហរណ៍នេះ យើងជ្រើសរើសការអ៊ីនគ្រីប តែទិន្នន័យដែលមានស្រាប់នៅក្នុង Drive ទេ ដោយជ្រើសរើសយក Encrypt used disk space only ដើម្បីឱ្យលឿន។ អ្នកគួរជ្រើសរើស យការអ៊ីនគ្រីប drive ទាំងស្រុង ដោយជ្រើសរើសយក Encrypt entire drive ប៉ុន្តែវានឹងចំណាយពេលយូរ អាស្រ័យលើទំហំផ្ទុកក្នុង hard drive របស់អ្នក។ បន្ទាប់ពីជ្រើសរើសរួច ចុច Next។

ជំហានទី៧- ជ្រើសរើស New encryption mode ប្រសិនបើអ្នកអ៊ីនគ្រីប drive នៅក្នុងកុំព្យូទ័ររបស់អ្នក។ ក្នុងឧទាហរណ៍នេះ យើងអ៊ីនគ្រីប drive D ដែលជា drive នៅក្នុងកុំព្យូទ័រ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើអ្នក អ៊ីនគ្រីប external hard drive សូមជ្រើសរើសយក Compatible mode។

ជំហានទី៨- ចុចលើ Start Encrypting

ជំហានទី១០- បន្ទាប់ ពីដំណើរការ អ៊ីនគ្រីបបានចប់ នោះអ្នកអាចដឹងថា drive ដែលអ្នកបានអ៊ីនគ្រីបបានជោគជ័យ ដោយឃើញពាក្យ BitLocker On ដូចរូបខាងក្រោម។ អ្នកក៏អាចដោះឈប់ចាក់សោ drive បានដែរ ប្រសិនបើអ្នកប្តូរចិត្ត ដោយចុចលើ Turn off BitLocker។

របៀបក្នុងការស្វែងរក និងប្រើ Recovery Key

ប្រសិនបើអ្នកភ្លេចពាក្យសម្ងាត់ដែលបានដាក់ ដើម្បីចាក់សោ drive នោះ ឬមិនអាចចូលទៅកាន់ drive ដោយបញ្ហាណាមួយ អ្នកអាចប្រើ Recovery Key ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ។

ក្នុងករណីដែលអ្នក ប្រើមុខងារ Device Encryption ដើម្បីចាក់សោរ drive ដោយប្រើគណនី Micorsoft នោះ Recovery Key នឹងត្រូវបានរក្សាទុកដោយស្វ័យប្រវត្តិ នៅក្នុង គណនី Microsoft របស់អ្នក។ អ្នកត្រូវចូលទៅកាន់ គណនី Microsoft របស់អ្នក និងស្វែងរកពាក្យ Device នោះអ្នកនឹងឃើញ Recovery Key របស់អ្នក។

ក្នុងឧទាហរណ៍ខាងលើ យើងធ្វើការអ៊ីនគ្រីប drive ដោយខ្លួនឯង ជាមួយនឹងមុខងារ BitLocker Drive Encryption ហើយយើងបាន រក្សាទុក Revery Key នៅក្នុង External Hard Drive។

ខាងក្រោមនេះ យើងឧទាហរណ៍ថា យើងភ្លេចពាក្យសម្ងាត់ យើងព្យាយាមចូលទៅកាន់ drive ជាមួយនឹងពាក្យសម្ងាត់របស់យើង តែសារលោតឡើងថា ពាក្យសម្ងាត់ដោយយើងបាន បញ្ចូលគឺមិនត្រឹមត្រូវទេ (The password entered is incorrect) ដូចនេះ យើងត្រូវ ប្រើ Recovery Key ដែលយើងបានរក្សាទុក។

ជំហានទី១- ចូលទៅបើក file Recover និង copy លេខកូដ Recovery Key នោះ។

ជំហានទី២- ចូលទៅកាន់ drive នោះម្តងទៀត > ចុចលើ More Options

ជំហានទី៣- ចុចលើ Enter Recovery Key

ជំហានទី៤- បញ្ចូលលេខកូដទាំង ៤៨ខ្ទង់ > ចុចលើ Unlock

ទោះបីជា drive របស់អ្នកបានចាក់សោ ឬអ៊ីនគ្រីបរួចរាល់ហើយក៏ដោយ ប៉ុន្តែសូមចាំថា មុខងារចាក់សោនេះ ដំណើរការលុះត្រាតែ កុំព្យូទ័ររបស់អ្នកបានបិទទាំងស្រុង មានន័យថា នៅពេលដែលអ្នកប្រើកុំព្យូទ័រ និងបានបើកសោ drive នេះរួចហើយ នោះ drive របស់អ្នក នឹងនូវតែបើកសោដដែល រហូតដល់អ្នកធ្វើការ restart ឬ shutdown កុំព្យូទ័រទើបវា ចាក់សោម្តងទៀត។ ដូច្នេះអ្នកគួរតែធ្វើការបិទ (shutdown) កុំព្យូទ័រអ្នក នៅពេលដែលអ្នកមិនប្រើក្នុងរយៈពេលណាមួយ។

ប្រភពៈ

November 9, 2022

ភាពចលាចលនៅអ៊ីរ៉ង់ តើមានអ្វីកើតឡើងជាមួយអ៊ីរ៉ង់ និងអ៊ីនធឺណិត?

រូបភាពៈ sina drakhshani on Unsplash

កំហឹងបានសាយភាយតាមអ៊ីនធឺណិតបន្ទាប់ពីការតវ៉ាជាងមួយសប្តាហ៍ដែលបង្កឡើងដោយការស្លាប់របស់ស្ត្រីជនជាតិឃឺដម្នាក់ក្នុងការឃុំឃាំងរបស់ប៉ូលិស។ ក្រុមត្រួតពិនិត្យអ៊ីនធឺណិត NetBlocks បាននិយាយថាInstagram និង WhatsApp ដែលជាឧបករណ៍ទំនាក់ទំនងសំខាន់ពីរដែលអ៊ីរ៉ង់ត្រូវបានរឹតបន្តឹង។

កម្មវិធីដែលគ្រប់គ្រងដោយ Meta ទាំងពីរនេះមានអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីរ៉ង់រាប់លាននាក់ហើយបានក្លាយជាការពេញនិយមកាន់តែខ្លាំងឡើងបន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរបានបិទបណ្តាញសង្គមផ្សេងទៀតក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ រួមទាំង Facebook និង Twitter។

NetBlocks បានរាយការណ៍ថា អ៊ីនធឺណិតត្រូវបានតភ្ជាប់ឡើងវិញដោយផ្នែកនៅយប់ថ្ងៃទី២៤ខែកញ្ញា ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី២៥ខែកញ្ញាវាត្រូវបានទទួលរង ”ការបាត់បង់ការតភ្ជាប់ទូទាំងប្រទេស” ម្តងទៀត។ ពលរដ្ឋអ៊ីរ៉ង់ក៏បានរាយការណ៍ថាមិនអាចចូលប្រើគណនី WhatsApp របស់ពួកគេបានដែរ សូម្បីតែនៅពេលព្យាយាមប្រើ VPN និងប្រូកស៊ីក៏ដោយ។

ដូច្នេះតើកំពុងមានរឿងអ្វីកើតឡើងឲ្យពិតប្រាកដនៅទីនោះ?

ការដាច់អ៊ីនធឺណិតភាគច្រើន កើតចេញពីប្រតិបត្តិករទូរស័ព្ទចល័តធំបំផុតរបស់អ៊ីរ៉ង់ ដែលបានផ្តាច់ប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត។ ក្រុមហ៊ុនទំនាក់ទំនងចល័តអ៊ីរ៉ង់មានអតិថិជនជាង 60លាននាក់។

កាលពីដើមសប្តាហ៍នេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងទំនាក់ទំនងបានស្តីបន្ទោសហេតុផលសន្តិសុខចំពោះការរំខាននេះ។

Shayan Sardarizadeh មកពីអង្គភាពព័ត៌មានមិនពិតរបស់BBCបាននិយាយថា ”ការបិទការតភ្ជាប់អ៊ីនធឺណិតទូទាំងប្រទេស គឺជាជម្រើសមួយសម្រាប់អាជ្ញាធរអ៊ីរ៉ង់ ដែលបង្កឡើងនៅពេលដែលពួកគេភ័យខ្លាចការតវ៉ា។

ប្រភព៖ https://www.bbc.com/news/technology-62996100

November 4, 2022

របៀបបើកមុខងារ End-to-End Encryption លើ Thunderbird

ទាញយកក្រាហ្វិចព័ត៌មានជា PDF

October 20, 2022

របៀបលុប Ad ID នៅលើទូរស័ព្ទ Android និង iOS

October 14, 2022

ការតាមដានតាមទូរស័ព្ទតាមរយៈមុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម (Ad ID)

Image by pressfoto on Freepik

មុខងារតាមដាននេះ ជាមុខងារមួយដែលអាចកំណត់អត្តសញ្ញាណទូរស័ព្ទ ថេបផ្លេត និងឧបករណ៍ឆ្លាតវៃជាច្រើនទៀតរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ គេបង្កើតមុខងារនេះក្នុងគោលបំណងមួយគឺ ដើម្បីតាមដានមនុស្សគ្រប់គ្នារយៈទូរស័ព្ទដែលពួកគេកំពុងប្រើ។

ក្រុមអ្នកតាមដាន ព្យាយាមតាមដាន និងប្រមូលទិន្នន័យពីអ្នកប្រាស់ក្នុងគោលបំណងផ្សេងៗ ជាពិសេសដើម្បីផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ឬលក់ទៅឱ្យជនទីបីជាដើម។ល។ មុខងារនេះ មានសមត្ថភាពអាចភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទិន្នន័យ ឬសកម្មភាពផ្សេងៗរបស់ម្ចាស់ឧបករណ៍ទាំងនោះ ដើម្បីកំណត់ឱ្យដឹងពីអត្តសញ្ញាណជាក់លាក់របស់ពួកគេ។ ដោយសារតែមុខងារ Ad ID នេះមានតែមួយ មិនអាចកែប្រែបាននៅក្នុងទូរស័ព្ទ ដូចនេះគ្រប់កម្មវិធីទាំងអស់ដែលបានតម្លើង សុទ្ធតែអាចចូលទៅប្រើ និងអាចតាមដានអ្នកប្រើប្រាស់បាន ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់មិនដឹងពីរបៀបក្នុងការកំណត់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវទេ។

មានករណីមួយចំនួនធំៗមួយចំនួន ទាក់ទងនឹងការប្រមូលទិន្នន័យអ្នកប្រើប្រាស់តាមរយៈមុខងារនេះ ដូចជាករណីប្រមូលទិន្នន័យរបស់អ្នកប្រើហ្វេសប៊ុក របស់ក្រុមហ៊ុន Cambridge Analytica ដើម្បីធ្វើការវិភាគ ជួយឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក Donald Trump និងករណីតាមដានទីតាំងតាមរយៈទូរសព្ទដៃ (Location Tracking) លើប្រជាជនអាមេរិក ដោយយោធាអាមេរិកជាដើម។ល។

របៀបបិទមុខងារតាមដានលើ ទូរស័ព្ទ Android:

នៅលើ Android ជំនាន់ទី១២ (Android 12) Google ដាក់មុខងារដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ អាចធ្វើការលុប មុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ឬ Ad ID នេះបានទាំងស្រុង។ ដើម្បីលុប Ad ID នេះអ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវចូលទៅកាន់ៈ

Settings > Privacy > Ads > Delete advertising ID
ចុច Delete advertising ID ដើម្បីបញ្ជាក់ថា អ្នកពិតជាចង់លុបមុខងារនេះមែន។

ការលុប Advertising ID នេះមានន័យថា គ្រប់កម្មវិធីដែលបានតម្លើងក្នុងទូរស័ព្ទរបស់អ្នក និងមិនអាចចូលទៅប្រើមុខងារនេះបានទៀតទេ។

សម្រាប់ទូរស័ព្ទ Android ជំនាន់ទាបជាងជំនាន់ទី១២ អ្នកប្រើប្រាស់មិនអាចលុបមុខងារនេះចោលទាំងស្រុងបានទេ ប៉ុន្តែអាចធ្វើការបង្កើត Ad ID ថ្មី ឬធ្វើការ Reset មុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនេះបាន។

ការបង្កើត Ad ID ឬ Reset នេះមានន័យថា គ្រប់កម្មវិធីដែលបានតម្លើង ចូលទៅក្នុងទូរស័ព្ទនៅតែអាចប្រើប្រាស់មុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ឬ Ad ID នេះដដែល ប៉ុន្តែរាល់ប្រវត្តិនៃការប្រើប្រាស់របស់អ្នកប្រើប្រាស់ នៅលើទូរស័ព្ទនោះ នឹងត្រូវបានលុបចោល ដូចនេះ ក្រុមអ្នកផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម មិនអាចដឹងពីទម្លាប់នៃការប្រើទូរស័ព្ទរបស់អ្នកបានទេ ប៉ុន្តែពួកគេអាចបន្តតាមដានអ្នកប្រើប្រាស់ តាមរយៈ Ad ID ថ្មីនេះវិញ។ អ្នកប្រើប្រាស់អាចធ្វើការបង្កើត ID ថ្មី ឬ Reset មុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម (Ad ID) នេះដោយ ធ្វើការស្វែងរកពាក្យ Opt out of Ads Personalization ឬពាក្យ Get new advertising ID នៅក្នុង Settings > Privacy Ads ។

ទូរស័ព្ទខ្លះ អ្នកនឹងឃើញពាក្យ Reset advertising ID បន្ទាប់ពីបើកមុខងារ Opt out of Ads Personalization។ សូមចុចលើ Get new advertising ID បន្ទាប់មកចុច CONFIRM

រូបភាពខាងលើនេះ ជារូបភាពនៅលើទូរស័ព្ទ Android ជំនាន់ទី១០ (Android 10)។

របៀបបិទមុខងារតាមដានលើទូរស័ព្ទ iOS

ទូរស័ព្ទ Apple តម្រូវឱ្យកម្មវិធីទាំងអស់ ស្នើសុំសិទ្ធិពីអ្នកប្រើប្រាស់ជាមុន មុនពេលអាចតម្លើងកម្មវិធីណាមួយ ចូលទៅក្នុងទូរស័ព្ទរបស់អ្នកប្រើប្រាស់បាន។

សូមចុចលើ “Ask App Not to Track” ដើម្បីបដិសេធកម្មវិធីនោះ ពីការចូលទៅប្រើមុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនេះ។ លើទូរស័ព្ទ iOS អ្នកប្រើប្រាស់អាចមើលថា តើកម្មវិធីណាខ្លះក្នុងទូរស័ព្ទរបស់អ្នក មានសិទ្ធិក្នុងការចូលទៅប្រើមុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនេះ ដោយអ្នកប្រើប្រាស់អាចចូលទៅកាន់ Setting > Privacy > Tracking

អ្នកអាចធ្វើការពិនិត្យ និងកំណត់មិនឱ្យកម្មវិធីណាមួយអាចប្រើមុខងារផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនេះបាន ដោយគ្រាន់តែអូសមកខាងឆ្វេង។

ចុចលើ “Allow Apps to Request to Track” ដើម្បីការពារកុំឱ្យកម្មវិធីនៅក្នុងទូរស័ព្ទរបស់អ្នកស្នើសុំសិទ្ធិចូលទៅប្រើមុខងារ ផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនេះទៀត។ ក្រុមហ៊ុន Apple មានមុខងារដាច់ដោយឡែករបស់ខ្លួន ដើម្បីតាមដានលើអ្នកប្រើទូរស័ព្ទ iOS។ មុខងារនេះ មានតែក្រុមហ៊ុន Apple ទេដែលអាចមានសិទ្ធិក្នុងការចូលទៅប្រើបាន ប៉ុន្តែអ្នកប្រើប្រាស់ក៏អាចបិទមុខងារតាមដាន ដាច់ដោយឡែកនេះបានដែរ ដោយចូលទៅកាន់ Setting > Privacy> Apple Advertising > Personalized Ads ។

គួររំលឹកថា មុខងារតាមដាននេះ មាននៅលើទូរស័ព្ទឆ្លាតវៃតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ដែលមុខងារនេះមានឈ្មោះថា UDID លើទូរសព្ទ iOS និង Android ID នៅលើទូរស័ព្ទ Android។ ក្នុងឆ្នាំ២០១០ មានការរសើបអង្កេតមួយដោយកាសែត Wall Street ពីបញ្ហានេះ។ ឆ្នាំ២០១១ សមាជិកសភាអាមេរិកបានចោទសួរដេញដោលជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់ក្រុមហ៊ុន Apple ចាប់ផ្តើមធ្វើការរឹតបន្តឹងសិទ្ធិរបស់ក្រុមភាគីទីបីក្នុងការចូលទៅប្រើ និងប្រមូលទិន្នន័យពីអ្នកប្រើប្រាស់។ មកដល់ឆ្នាំ ២០១២ Apple បានបង្កើតមុខងារថ្មីមួយទៀតស្រដៀងគ្នានេះ ដែលមានឈ្មោះថា IDFA ដោយស្ងាត់ៗ។ មុខងារថ្មីនេះ ដូចគ្នានឹងមុខងារ UDID ដែរ ខុសគ្នាត្រង់ មុខងារនេះ អាចអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ បិទមិនឱ្យមានការតាមដានបាន ប៉ុន្តែបញ្ហានៅត្រង់ អ្នកប្រើប្រាស់ភាគច្រើនមិនដឹងពីរបៀបក្នុងការបិទមុខងារនេះទេ។ ឆ្នាំ២០១៣ Android ក៏បានណែនាំមុខងារថ្មី ដែលមានឈ្មោះថា AAID។ មុខងារថ្មីនេះ ក៏ស្រដៀងគ្នានឹងមុខងារថ្មីរបស់ Apple ដែរ ដែលអនុញ្ញាតឱ្យកម្មវិធីទាំងអស់អាចទាញយកទិន្នន័យអ្នកប្រើប្រាស់ដោយស្វ័យប្រវត្តិ តែក៏អនុញ្ញាតឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់អាចលុបចោលប្រវត្តិទិន្នន័យចាស់បានដែរ។ ឆ្នាំ២០២១ ក្រុមហ៊ុន Apple បានណែនាំមុខងារមួយងារមួយទៀតឈ្មោះថា ATT ដែលតម្រូវឱ្យកម្មវិធីទាំងអស់ ស្នើសុំសិទ្ធិអ្នកប្រើប្រាស់ជាមុន មុននឹងអាចតម្លើងចូលក្នុងទូរស័ព្ទរបស់ពួកគេ។កាលពី ខែមេសា ឆ្នាំ២០២២ Android ក៏តម្រូវឱ្យអ្នកអភិវឌ្ឍកម្មវិធីត្រូវស្នើសុំសិទិ្ធដាច់ដោយឡែក ទៅកាន់ Android មុននឹងពួកគេអាចចូលទៅប្រើ មុខងារនេះបាន។

ចូលមើលក្រាហ្វិចព័ត៌មាននៅទីនេះ ឬទាញយកក្រាហ្វិចព័ត៌មានជា PDF នៅទីនេះ។

ប្រភពៈ
https://www.eff.org/deeplinks/2022/05/how-disable-ad-id-tracking-ios-and-android-and-why-you-should-do-it-now

October 12, 2022

តើក្រុមចោរលើអ៊ីនធឺណិតលួចលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់របស់អ្នកដោយរបៀបណា?

អ្នកអាចគិតថា ប្រសិនបើលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់អ៊ីមែលរបស់អ្នកត្រូវបានគេលួច និងត្រូវបានគេគ្រប់គ្រង អ្នកគ្រាន់តែបង្កើតគណនីអ៊ីមែលថ្មី ទៅបានហើយ វាហាក់ដូចជាមិនមានរឿងអ្វីធំដុំទេ។ តើអ្នកណានឹងមកខ្វល់ខ្វាយរឿងអ៊ីមែលចាស់របស់អ្នកនោះ ព្រោះវាហាក់ដូចជាគ្មានតម្លៃ ហើយអ្នកក៏គ្មានអ្វីត្រូវលាក់បាំងនៅលើអ៊ីមែលនោះដែរ។

ប៉ុន្តែបញ្ហានៅត្រង់ អ្នកបានយកអ៊ីមែលនោះទៅប្រើ ជាមួយនឹងគណនីអនឡាញជាច្រើន ដូចជា គណនីហ្វេសប៊ុក និងជាមួយគណនីធនាគារជាដើម។ល។ ប្រសិនបើអ្នកណាម្នាក់អាចគ្រប់គ្រង និងប្រើប្រាស់អ៊ីមែលរបស់អ្នក នោះពួកគេក៏អាចប្រើវាដើម្បីប្តូរលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ (Reset Password) និងគ្រប់គ្រងគណនីផ្សេងៗរបស់អ្នកបានផងដែរ។ ក្រៅពីការខាតបង់លុយកាក់ អ្នកក៏បង្កបញ្ហាជាច្រើនដល់ក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្តិ និងផ្សេងទៀតដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកផងដែរ។ ពួកក្រុមចោរទាំងនោះ អាចប្រើអ៊ីមែលរបស់អ្នកយកទៅឆបោក និងបង្កបញ្ហាផ្សេងដល់អ្នកផ្សេងដែលធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នក។

សំណួរសួរថា តើក្រុមចោរទាំងនោះអាចលួចលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់បានដោយរបៀបណា? ខាងក្រោមនេះ ជាវិធីទាំង៥ដែលពួកគេបានប្រើ ដើម្បីលួចយកពាក្យរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នៅលើអ៊ីនធឺណិត។ យើងក៏បានប្រាប់ពីវិធីសាស្រ្តក្នុងជួយការពារមួយខ្លះៗនៅក្នុងចំណុចនីមួយៗផងដែរ។

១– ប្រើមេរោគ Trojan

Trojan ជាមេរោគមួយក្នុងចំណោមមេរោគដទៃផ្សេងទៀត ដែលលួចចូលក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នកដោយសម្ងាត់ និងមិនផ្តល់សញ្ញាគួរឱ្យសង្ស័យណាមួយឡើង។ មេរោគនេះ ជាអ្នកជំនាញក្នុងការលួចយកព័ត៌មាន និងទិន្នន័យផ្សេង រួមទាំងលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ផងដែរ។

Trojan អាចឆ្លងចូលទៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នកតាមរយៈការចុចបើកមើលឯកសារភ្ជាប់ ដែលបានផ្ញើមកអ្នកនៅក្នុងអ៊ីមែល ឬកម្មវិធីផ្ញើសារផ្សេងៗ។ មេរោគនេះ ក៏អាចឆ្លងតាមរយៈការទាញយកកម្មវិធីណាមួយចេញពីគេហទំព័រដែលមានប្រភពមិនច្បាស់លាស់ និងអាចឆ្លងតាមរយៈការប្រើ USB ផងដែរ។

ដើម្បីការពារអ្នកប្រើប្រាស់គួរតែៈ

ប្រយ័ត្នមុននឹងអ្នកចុចបើកមើលឯកសារ ឬចុចដំឡើងកម្មវិធីដែលមិនមានប្រភពច្បាស់លាស់។
យកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការជូនដឹងពីកម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគទាំងនោះ។ បើសង្ស័យ អ្នកអាចស្កេន ឯកសារ ឬកម្មវិធីទាំងនោះជាមួយនឹងកម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគដែលមានស្រាប់នៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នក ឬអាចយកវាទៅស្តេន នៅលើគេហទំព័រ VirusTotal មុននឹងបើកមើល ឬដំឡើងចូលក្នុងឧបករណ៍អ្នក។
ប្រើកម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគ។

២– ការវាយប្រហារបែប Phishing

ការវាយប្រហារភាគច្រើននៅលើអ៊ីនធឺណិត ចាប់ផ្តើមចេញពីទម្រង់ Phishing នេះឯង។ ការវាយប្រហារបែបនេះ អាចធ្វើឡើងច្រើនទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា។ អ្នកអាចសម្គាល់ការវាយប្រហារបែប Phishing នេះ តាមរយៈការផ្ញើសារ ដែលមានភ្ជាប់មកជាមួយនូវតំណភ្ជាប់ (Link) ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកចុច។ ប្រភពនៃអ្នកផ្ញើសារ តែងតែបន្លំជាអ្នកស្គាល់អ្នក ឬស្ថាប័នដែលអ្នកអាចទុកចិត្តបាន។ បន្ទាប់ពីអ្នកចុចលើតំណភ្ជាប់នោះហើយ អ្នកនឹងចូលទៅកាន់គេហទំព័រ ឬទម្រង់នៃការបំពេញព័ត៌មាន (From) ក្លែងក្លាយមួយ ដែលតែងតែតម្រូវឱ្យអ្នកបំពេញព័ត៌មានសំខាន់ៗរបស់អ្នក ដូចជាព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ព័ត៌មានពីគណនីធនាគារ និងលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ របស់អ្នកជាដើម រួចចុចបញ្ជូនទៅឱ្យពួកគេ។

គោលដៅនៃការ Phishing គឺការប្រមូលយកព័ត៌មានសំខាន់របស់អ្នក ជាពិសេសលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់នេះឯង ហើយលទ្ធផលនោះគឺ គណនីអនឡាញរបស់អ្នកអាចត្រូវបានបាត់ ឬគ្រប់គ្រងដោយអ្នកផ្សេង ទឹកប្រាក់នៅក្នុងធនាគាររបស់អ្នកអាចត្រូវបានគេលួច ជាដើម។

ដើម្បីការពារពីការវាយប្រហារបែប Phishing នេះ អ្នកត្រូវៈ

ពិនិត្យឱ្យបានល្អិតល្អន់មុននឹងចុចលើតំណភ្ជាប់ណាមួយ។
ក្នុងករណីដែលអ្នកបានចុចរួចហើយនោះ សូមពិនិត្យមើលថាតើគេហទំព័រនោះជាគេហទំព័រពិតប្រាកដ ឬក្លែងក្លាយ ដោយមើលលម្អិតលើអាស័យដ្ឋានគេហទំព័រនោះ (website url)។ ជាទូទៅអ្នកវាយប្រហារបន្ថែម ឬលប់ អក្សរ លេខ និងសញ្ញាលើអាស័យដ្ឋានគេហទំព័រនោះដើម្បីបន្លំអ្នក។ អ្នកគួរតែចូលទៅពិនិត្យគេហទំព័រផ្លូវការ ដើម្បីធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់។
ប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបំពេញព័ត៌មានសំខាន់ៗរបស់អ្នក ជាពិសេសលេខសម្ងាត់ និងព័ត៌មានគណនីធនាគារ។ អ្នកអាចទាក់ទងទៅកាន់ស្ថាប័ននោះជាមុន មុនបំពេញ ឬបញ្ចូនព័ត៌មាននោះនៅលើអ៊ីនធឺណិត។

៣– ការវាយប្រហារកម្មវិធីរុករក (Browser Attack)

ចំណុចខ្សោយរបស់កម្មវិធីរុករក និងកម្មវិធីបន្ថែមផ្សេងៗ (Extension / Add-On) ក៏ជាប្រភពនៃការលួចលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ដែរ។ ក្រុមអ្នកវាយប្រហារអាចវាយប្រហារត្រង់ចំណុចខ្សោយដែលពួកគេបានរកឃើញ ហើយក៏អាចធ្វើឱ្យឧបករណ៍របស់អ្នកប្រើប្រាស់ឆ្លងមេរោគបានផងដែរតាមរយៈការវាយប្រហារនេះ។ ករណីខ្លះ ក្រុមអ្នកវាយប្រហារបង្កប់មេរោគ នៅលើ extension ឬ add-on ទាំងនោះ ហើយធ្វើការបង្វែរចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ ឱ្យធ្វើដំណើរចូលទៅម៉ាស៊ីនមេរបស់ពួកគេ។ រាល់សកម្មភាពនៅលើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកតាមរយៈការប្រើកម្មវិធីរុកនឹងត្រូវតាមដាន និងលួចយកព័ត៌មានសំខាន់ដូចជាលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ជាដើម។

ដើម្បីការពារចំពោះការវាយប្រហារបែបនេះ អ្នកប្រើប្រាស់ត្រូវៈ

ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពកម្មវិធីរុកឱ្យបានជាប្រចាំ
ពិនិត្យមើល កម្មវិធីដែលបានដំឡើងនៅលើ កម្មវិធីរុករក ឬយើងហៅថា Extension / Add-On និងធ្វើការលុប extension ណាដែលមិនប្រើ ឬមិនសូវចាំបាច់ចោល។ អ្នកប្រើប្រាស់ក៏ត្រូវតែធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព extension ទាំងនោះផងដែរ។
ប្រើកម្មវិធីកម្ចាត់មេរោគដែលមានមុខងារ ជួយការពារការលួចលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ និងការទូទាត់ទឹកប្រាក់នៅលើអនឡាញ។
គួរប្រើ VPN ក្នុងករណីចាំបាច់។

៤– ការប្រើ Wi-Fi នៅកន្លែងសាធារណៈ

ក្រុមអ្នកវាយប្រហារអាចលួចយកទិន្នន័យ រួមទាំងលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ផងដែរ នៅពេលដែលអ្នកភ្ជាប់ទៅកាន់ Wi-Fi ដែលមិនមានសុវត្ថិភាព មិនមានមុខងារកូដនីយកម្ម ឬ Wi-Fi ដែលនៅប្រើមុខងារ WEP ដែលជាមុខងារជំនាន់ចាស់ (មុខងារជំនាន់ថ្មី មានសុវត្ថិភាពជាគឺ WPA ឬ WPA2, ឬ WPA3)។ អត្ថបទពីសុវត្ថិភាពលើ Wi-Fi។ វិធីមួយទៀត ក្រុមអ្នកវាយប្រហារ អាចប្រើ Wi-Fi របស់ពួកគេ និងដាក់ឈ្មោះស្ទើរតែដូចគ្នានឹងឈ្មោះ Wi-Fi នៅកន្លែងសាធារណៈទាំងនោះ ដើម្បីបន្លំ។ នៅពេលដែលអ្នកប្រើប្រាស់ភ្ជាប់ទៅកាន់បណ្តាញ Wi-Fi របស់ពួកគេ នោះពួកគេអាចលួចយកលេខកូដសម្ងាត់/ពាក្យសម្ងាត់ និងអាចវាយប្រហារអ្នកបានគ្រប់ពេល។

ដើម្បីការពារបញ្ហានេះ អ្នកប្រើប្រាស់គួរតែៈ

ពិនិត្យឱ្យបានច្បាស់នូវឈ្មោះ Wi-Fi មុននឹងភ្ជាប់ទៅកាន់ Wi-Fi នោះ។ អ្នកប្រើប្រាស់អាចទៅសុំឈ្មោះ Wi-Fi និង លេខកូដ Wi-Fi ពីអ្នកធ្វើការនោះទីនោះ។
ប្រើ VPN នៅពេលភ្ជាប់ទៅកាន់ Wi-Fi នៅកន្លែងសាធារណៈទាំងនោះ។
គួរប្រើ អ៊ីនធឺណិតចេញពីទូរស័ព្ទរបស់អ្នក ជាជាងប្រើ Wi-Fi នៅទីសាធារណៈនោះ។

៥- ការប្រើពាក្យសម្ងាត់ដែលមិនរឹងមាំ

ពាក្យសម្ងាត់ដែលខ្សោយ ឬមិនរឹងមាំ អាចប្រឈមនឹងការវាយប្រហារផ្សេងៗដូចជា ការវាយប្រហារបែប brute forced ជាដើម។ ដើម្បីការពារការវាយប្រហារយកពាក្យសម្ងាត់ សូមប្រើពាក្យសម្ងាត់រឹងមាំ និងខុសៗគ្នា។ អ្នកគួរពិចារណាប្រើកម្មវិធីគ្រប់គ្រងពាក្យសម្ងាត់ ដូចជា KeePassXC ជាដើមដើម្បីជួយក្នុងការបង្កើតពាក្យសម្ងាត់រឹងមាំ និងជួយរក្សាទុកឱ្យមានសុវត្ថិភាព។

ប្រភពៈ

September 21, 2022

បណ្តាញមេរោគតាមដានឃ្លាំមើលក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប

រូបភាពៈ lighthousereports.nl

ទិន្នន័យសម្ងាត់ដែលចេញដោយ Lighthouse Reports បង្ហាញថាក្រុមហ៊ុននេះមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងរ៉ូមមានឈ្មោះថា Tykelab បាននិងកំពុងប្រើប្រាស់បណ្តាញទូរស័ព្ទរាប់សិបដែលជារឿយៗនៅលើកោះប៉ាស៊ីហ្វិកដាច់ស្រយាលដើម្បីបញ្ជូន”កញ្ចប់តាមដាន”(Tracking Pockets)សម្ងាត់រាប់ម៉ឺននៅជុំវិញពិភពលោកដូចជាលីប៊ីនីការ៉ាហ្គាម៉ាឡេស៊ីកូស្តារីកាអ៊ីរ៉ាក់ម៉ាលីក្រិចនិងព័រទុយហ្គាល់– ក៏ដូចជានៅក្នុងប្រទេសអ៊ីតាលីផងដែរ។

ក្រុមហ៊ុនចាប់យកឳកាសពីភាពទន់ខ្សោយរបស់ក្រុមហ៊ុនទូរស័ព្ទជាសកលដែលធ្វើឱ្យពួកគេមើលឃើញទីតាំងរបស់អ្នកប្រើទូរស័ព្ទនិងអាចស្ទាក់ការហៅទូរស័ព្ទរបស់ពួកគេដោយមិនមានកំណត់ត្រានៃការសម្របសម្រួលណាមួយត្រូវបានទុកនៅលើទូរស័ព្ទឡើយ។

ក្រុមហ៊ុនមេរបស់ Tykelab គឺ RCSLab បានបង្កើតឧបករណ៍ hack ទូរស័ព្ទមួយគឺ Hermitផងដែរ។ Hermit នៅពេលដែលដំឡើងនៅលើឧបករណ៍របស់ជនរងគ្រោះហើយ វាអាចប្រើដើម្បីធ្វើសកម្មភាពបើកមីក្រូហ្វូនរបស់ទូរស័ព្ទពីចម្ងាយក៏ដូចជាការកត់ត្រាការហៅចូល ការចូលប្រើសារ ការហៅចូល ព្រមទាំងទំនាក់ទំនង រូបថត និងទិន្នន័យរសើបផ្សេងទៀត។

នៅពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុបមានការប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការគំរាមកំហែងដែលបង្កឡើងដោយឧស្សាហកម្មឃ្លាំមើលដែលមិនមានការគ្រប់គ្រងជាមួយនឹង NSO Group ដ៏ល្បីល្បាញរបស់អ៊ីស្រាអែលនិងកម្មវិធីPegasus។ឥឡូវនេះមេរោគតាមដានឃ្លាំមើលបានបង្ហាញពីវិសាលភាពនិងទំហំរបស់ពួកគេនៅក្នុងសហភាពអឺរ៉ុបផងដែរ។

ប្រភព៖
https://www.lighthousereports.nl/investigation/revealing-europes-nso/

September 16, 2022

ការតាមដាននៅលើអ៊ីនធឺណិត និងវិធីសាស្រ្តការពារ

Photo by Chris Yang on Unsplash

ការតាមដាននៅលើអ៊ីនធឺណិត សំដៅដល់រាល់សកម្មភាពដែលអ្នកបានធ្វើនៅលើកុំព្យូទ័រ ទូរសព្ទ សកម្មភាពផ្សេងៗតាមអនឡាញ បូករួមទាំងទិន្នន័យ និងចរាចរណ៍នៅអ៊ីនធឺណិតគឺត្រូវបានឃ្លាំមើល រក្សាទុក ដោយភ្នាក់ងាររដ្ឋ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សេវាអ៊ីនធឺណិត (ISP) ក្រុមហ៊ុនឯកជន និងក្រុមចោរនៅលើអ៊ីនធឺណិតជាដើម។ល។ នៅពេលដែលគ្រប់សកម្មភាព ទិន្នន័យ និងចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិតទាំងនោះត្រូវបានប្រមូលយក រក្សាទុក នោះគេក៏អាចយកទៅសិក្សា ឬវិភាគដើម្បីអាចស្គាល់ពីអត្តសញ្ញាណអ្នកប្រើប្រាស់បានផងដែរ។ នេះមានន័យថា រាល់សកម្មភាពនៅលើពិភពឌីជីថលរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ នឹងត្រូវបានពិនិត្យ រក្សាទុក និងអាចយកទៅប្រើក្នុងគោលបំណងណាមួយបានគ្រប់ពេល។

អ្នកណាខ្លះកំពុងតាមដានអ្នក?

ភ្នាក់ងាររបស់រដ្ឋ
ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចរបស់រដ្ឋណាមួយ អាចតាមដាន ប្រមូល រក្សាទុកទិន្នន័យមួយចំនួនរបស់អ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិតក្នុងគោលបំណង ធ្វើឱ្យមានសុវត្ថិភាពលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត និងការការពារប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មនៅលើអ៊ីនធឺណិត ឬភេវរកម្មជាដើម។ល។

ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សេវាអ៊ីនធឺណិត (ISP)
ពួកគេជាអ្នកដែលដឹងប្រវត្តិ និងទម្លាប់នៃការស្រាវជ្រាវ ឬរុករកនៅលើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ ហើយព័ត៌មានទាំងនេះ អាចត្រូវបានប្រើប្រាស់ ប្រគល់ ឬលក់បន្តទៅឱ្យក្រុមផ្សេងទៀត ដែលជាអ្នកសហការ ឬដៃគូរពាណិជ្ជកម្មយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងគោលបំណងណាមួយ ដែលពួកគេបានព្រមព្រៀងគ្នា។ ISP អាចប្រើទិន្នន័យទាំងនោះដើម្បីត្រួតពិនិត្យមើលទំហំនៃការប្រើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកប្រើប្រាស់បានដែរ ហើយប្រសិនបើពួកគេរកឃើញថា អ្នកប្រើប្រាស់ណាប្រើក្នុងទំហំច្រើនពេក ពួកគេក៏អាចធ្វើឱ្យចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នោះយឺត (bandwidth throttling) ដើម្បីកាត់បន្ថយទំហំនៃការប្រើប្រាស់នោះ។

ក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវធំៗនៅលើអ៊ីនធឺណិត (Search Engine)
ក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវធំៗ (Search Engine) ដូចជា Google Search របស់ Google, Microsoft Bing របស់ Microsoft ជាដើម ពួកគេមានទិន្នន័យជាច្រើនរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ទិន្នន័យទាំងនោះមានដូចជាទិន្នន័យពីអាស័យដ្ឋាន IP (IP Address) របស់អ្នកប្រើប្រាស់ បញ្ជីគេហទំព័រដែលអ្នកប្រើប្រាស់បានចូលមើល ហើយពួកគេក៏ប្រើមុខងារ Cookie ដើម្បីតាមដានរាល់សកម្មភាពនៅលើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ព័ត៌មាន និងទិន្នន័យទាំងនេះ អាចត្រូវបានលក់ទៅឱ្យក្រុមហ៊ុនផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម យកទៅប្រើដើម្បីផ្សព្វផ្សាយផលិតផលទៅកាន់អតិថិជនគោលដៅរបស់ពួកគេ។

ម្ចាស់គេហទំព័រ
ម្ចាស់គេហទំព័រទាំងអស់គឺជាអ្នកមានទិន្នន័យរបស់ក្រុមមនុស្សដែលបានចូលទៅកាន់គេហទំព័ររបស់ពួកគេ។ ប្រសិនបើគេហទំព័រនោះជាគេហទំព័រដែលតម្រូវឱ្យអ្នកចុះឈ្មោះដើម្បីអាចប្រើសេវាកម្មរបស់គេបាន ដូចជា Facebook, Twitter នោះពួកគេមានទិន្នន័យកាត់តែច្រើនពីអ្នកប្រើប្រាស់ ដូចជាព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនដែលអ្នកប្រើប្រាស់ដែលផ្តល់ឱ្យពួកគេនៅពេលចុះឈ្មោះ និងពាក្យសម្ងាត់ជាដើម។ល។ ពួកគេជាអ្នកគ្រប់គ្រង និងរក្សាទុកព័ត៌មានរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ ហើយពួកគេក៏អាចយកទិន្នន័យទាំងនោះទៅប្រើប្រាស់ក្នុងគោលបំណងណាមួយបានដែរ។ ម្ចាស់គេហទំព័រ អាចធ្វើការវិភាគពីអ្នកប្រើប្រាស់គេហទំព័ររបស់ខ្លួន ក្នុងគោលដៅសិក្សាពីអ្នកប្រើប្រាស់របស់ខ្លួន និងផ្តល់មាតិកា ឬសេវាកម្មឱ្យត្រូវតាមគោលដៅរបស់ពួកគេ។ Cookie ជាមុខងារមួយសំខាន់ ដែលម្ចាស់គេហទំព័រតែងតែប្រើដើម្បីតាមដានអ្នកប្រើប្រាស់របស់ពួកគេ។ តាមរយៈមុខងារ Cookie នេះម្ចាស់គេហទំព័រអាចដឹងពីទម្លាប់ និងចំណង់ចំណូលចិត្ត នឹងជួយបង្ហាញនូវមាតិកាដែលអ្នកប្រើប្រាស់អាចនឹងចូលចិត្តដោយស្វ័យប្រវត្តិ។ ពួកគេក៏ប្រើវាដើម្បីសិក្សាពីអត្តសញ្ញាណជាក់លាក់របស់អ្នកប្រើប្រាស់ ហើយផ្តល់ជូនអ្នកប្រើប្រាស់វិញនូវផ្ទាំងផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ដែលអ្នកប្រើប្រាស់អាចនឹងចាប់អារម្មណ៍។

ក្រុមចោរនៅលើអ៊ីនធឺណិត (Hacker)
ក្រុមចោរនៅលើអ៊ីនធឺណិត ឬ Hacker ពួកគេព្យាយាមលួចអត្តសញ្ញាណនៅលើអនឡាញរបស់អ្នកប្រើប្រាស់តាមមធ្យោបាយជាច្រើន។ នៅពេលដែលពួកគេបានព័ត៌មានសំខាន់ ឬព័ត៌មានសម្ងាត់របស់អ្នកប្រើប្រាស់ ពួកគេអាចនឹងគំរាមអ្នកប្រើប្រាស់ថា នឹងបង្ហាញព័ត៌មានសម្ងាត់ទាំងនោះនៅលើអ៊ីនធឺណិត ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់មិនធ្វើតាមការណែនាំ ឬបង់ប្រាក់ជូនពួកគេ។ ពួកគេក៏អាចព្យាយាមវាយប្រហារ ដើម្បីប្រមូលទិន្នន័យសំខាន់របស់អ្នកប្រើប្រាស់យកទៅលក់នៅលើទីផ្សារងងឹត នៅលើអ៊ីនធឺណិតផងដែរ។ អ្នកអាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រ Have I Been Pwned? ដើម្បីមើលថា តាមរយៈអ៊ីមែល ឬលេខទូរស័ព្ទរបស់អ្នកតើអ្នកមានទិន្នន័យដែលធ្លាប់បានបែកធ្លាយនៅលើអ៊ីនធឺណិតដែរឬទេ។

តើពួកគេតាមដានអ្នកដោយរបៀបណា?

អត្តសញ្ញាណដែលមាននៅលើកម្មវិធីរុករក (Browser Fingerprint)
កម្មវិធីរុករក ឬ Browser ជាកម្មវិធីដ៏ចំបងក្នុងការភ្ជាប់អ្នកទៅកាន់អ៊ីនធឺណិត ហើយភាគច្រើននៃកម្មវិធីទាំងនោះ អាចកំណត់ដឹងថាអ្នកជានរណា តាមរយៈមុខងារ Browser Fingerprint។ ស្ទើរតែគ្រប់កម្មវិធីរុករក អាចកំណត់បានពីអត្តសញ្ញាណរបស់អ្នកប្រើប្រាស់តាមរយៈមុខងារនេះ លើកលែងតែអ្នកប្រើកម្មវិធីរុករក Tor។ តាមរយៈ Browser Fingerprint នេះគេអាចប្រមូលព័ត៌មានជាច្រើនពីអ្នកប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត ដែលព័ត៌មានសំខាន់ៗមានដូចជា ព័ត៌មានអំពី កម្មវិធីរុករកដែលអ្នកប្រើប្រាស់កំពុងប្រើ (ឧ. អ្នកកំពុងប្រើ Firefox ឬ Google Chrom) ជំនាន់របស់កម្មវិធីរុករកនោះ ព័ត៌មានអំពីប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ (ឧ. Windows, Mac, Android, iOS… ) កម្មវិធីបន្ថែមដែលបានតម្លើងលើកម្មវិធីរុករកនោះ (Plugin / Extension) អ្នកកំពុងស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ណា ប្រទេសណា និងព័ត៌មានជាច្រើនទៀតពីឧបករណ៍ដែលអ្នកកំពុងប្រើ។ អ្នកអាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រ Cover Your Tracks ដើម្បីធ្វើពិនិត្យមើលថា តើអ្នកមាន Fingerprint ជាក់លាក់ (Unique Fingerprint) លើកម្មវិធីរុករកដែលអ្នកកំពុងប្រើដែរឬទេ។

ឃុកឃី (Cookies)
គោលបំណងនៃ Cookies គឺជួយឱ្យមានភាពងាយស្រួលដល់អ្នកប្រើប្រាស់ ជួយរក្សាទុកព័ត៌មានសំខាន់ដូចជាពាក្យសម្ងាត់នៅលើគេហទំព័រណាមួយជាដើម ដោយមិនតម្រូវឱ្យអ្នកបំពេញលេខកូដសម្ងាត់ចូលម្តងទៀតនៅពេលដែលអ្នកចូលប្រើលើកក្រោយ ឬក៏ដើម្បីជួយធ្វើឱ្យគេហទំព័រនោះដំណើរការបានលឿននៅពេលដែលអ្នកប្រើប្រាស់ចូលមើលគេហទំព័រនោះជាលើកទីពីរនៅលើកម្មវិធីរុករកដែលពួកគេកំពុងប្រើ។ ប៉ុន្តែវាក៏ត្រូវបានប្រើដើម្បីតាមដាន និងកំណត់អត្តសញ្ញាណរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដែរ។ មុខងារនេះអាចកំណត់ដឹងថា អ្នកជានរណា ដឹងពីឧបករណ៍របស់អ្នកដែលកំពុងប្រើ និងដឹងពីចំណង់ចំណូលចិត្តតាមរយៈសកម្មភាពនៃការប្រើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកជាដើម។ល។

Web Beacons / Bugs
ដឹងពីសកម្មភាពដែលអ្នកបានធ្វើនៅលើគេហទំព័រនីមួយៗរូមទាំងមាតិកាដែលអ្នកបានចុចមើលផងដែរ។

DNS Poisoning / Spoofing
ក្រុមចោរនៅលើអ៊ីនធឺណិតអាចនឹងធ្វើការ បង្វែរទិសដៅនៃការចូលទៅកាន់គេហទំព័រដែលអ្នកចង់ចូលមើល ទៅកាន់គេហទំព័រផ្សេង ឬគេហទំព័រក្លែងក្លាយណាមួយរបស់ដែលពួកគេកំពុងគ្រប់គ្រងបាន ក្នុងគោលបំណងប្រមូលយកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន និងទិន្នន័យសំខាន់ៗពីអ្នកប្រើប្រាស់។

ការតាមដានទីតាំងតាមរយៈមុខងារ Wi-Fi ឬ GPS
មុខងារបញ្ជាក់ទីតាំងត្រូវបានប្រើយ៉ាងទូលំទូលាយក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ក្នុងគោលបំណងកំណត់ទីតាំងពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ។ ឧទាហរណ៍អ្នកប្រើ Google Map ក្នុងការស្វែងរកទីតាំងណាមួយ ឬនាំអ្នកពីទីតាំងមួយ ទៅកាន់ទីតាំងណាមួយទៅកាន់ទីតាំងដែលអ្នកចង់ទៅ។ មុខងារនេះក៏ត្រូវបានប្រើច្រើនក្នុងវិស័យដឹកជញ្ជូនផងដែរ។

Wi-Fi Location Tracking: អ្នកគ្រប់គ្រង Wi-Fi អាចដឹងពីទីតាំងនៃឧបករណ៍របស់អ្នក និងសកម្មភាពនៅលើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកជាច្រើនទៀតនៅពេលដែលអ្នកប្រើបណ្តាញ Wi-Fi របស់ពួក។

GPS Location Tracking: ម្ចាស់កម្មវិធី GPS Location Tracking ទាំងនោះមានដូចជា Google Map, Food Panda, Grap ជាដើម ដឹងរាល់ទីតាំងរបស់អ្នកនៅពេលដែលអ្នកប្រើកម្មវិធីទាំងនោះ។ ពួកគេអាចប្រើប្រាស់ ឬលក់ទិន្នន័យក្នុងគោលបំណងស្វែងរកប្រាក់ចំណេញ។

តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីការពារពីការតាមដាននេះ?

គ្មានវិធីណាដែលអាចការពារបានទាំងស្រុងពីការតាមដាន ឬឃ្លាំមើលនៅលើអ៊ីនធឺណិតនោះទេ តែខាងក្រោមនេះជាវិធីមួយចំនួនដែលអាចជួយកាត់បន្ថយពីការតាមដាន ឬអាចនិយាយថាធ្វើឱ្យអ្នកតាមដានលំបាកជាងមុនក្នុងការព្យាយាមតាមដានអ្នកៈ

ប្រើកម្មវិធីរុករកដែលមានមុខងារជួយការពារសុវត្ថិភាព និងឯកជនភាពរបស់អ្នក ដូចជា Tor Browser, Firefox ឬ Brave ជាដើម។
ធ្វើការស្រាវជ្រាវនៅលើកម្មវិធីដែលអាចជួយការពារឯកជនភាពអ្នក និងមិនប្រមូលទិន្នន័យរបស់អ្នកច្រើនពេក ដូចជា DuckDuckGo ជាដើម។
ប្រើ VPN
ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពកម្មវិធីរុករក កំណត់មុខងារសុវត្ថិភាព និងឯកជនភាព និងប្រើ Add-On ឬ extension ដើម្បីជួយការពារការតាមដាននៅលើអ៊ីនធឺណិតដូចជា Privacy Badger ជាដើម។
កំណត់មុខងារ HTTPs Only Mode ឬចូលមើលតែគេហទំព័រណាដែលមានសុវត្ថិភាព ឬមាន HTTPS
ធ្វើកូដនីយកម្ម (Encrypt) ទាំងរាល់ទិន្នន័យនៅលើអនឡាញ និងនៅកន្លែងផ្សេងទៀត។
កុំអនុញ្ញាតឱ្យ Cookie តាមដានអ្នក ឬកុំចុច Accept Cookie ពេលអ្នកចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយ
ប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះ Phishing។ គិតមុននឹងចុចលើតំណភ្ជាប់ ឬឯកសារភ្ជាប់ណាមួយ។
បើកមុខងារ សុវត្ថិភាព២ជាន់ ឬ2FA (two-factor authentication)
បើកមុខងារធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពដោយស្វ័យប្រវត្តិលើ គ្រប់កម្មវិធីដែលអ្នកប្រើ។
បិទមុខងាររក្សាទុកលេខកូដសម្ងាត់ (Password Auto Save) នៅលើកម្មវិធីរុករក
កំណត់មុខងារឯកជនភាព និងសុវត្ថិភាពនៅលើគណនីអនឡាញដែលអ្នកប្រើប្រាស់។ កុំអនុញ្ញាតឱ្យម្ចាស់គេហទំព័រទាំងនោះប្រមូលទិន្នន័យច្រើនពេកពីអ្នក។
ប្រុងប្រយ័ត្នចំពោះការទាញយកឯកសារ វីឌីអូ ឬកម្មវិធីផ្សេងៗពីគេហទំព័រក្លែងក្លាយ។

ទោះបីជាអ្នកយល់ថាអ្នកគ្មានអ្វីដែលត្រូវលាក់បាំងក៏ដោយ ក៏អ្នកមានសិទ្ធិក្នុងការគ្រប់គ្រងឯកជនភាពរបស់អ្នកដែរ ដូច្នេះសូមការពារឯកជនភាព និងសុវត្ថិភាពនៅលើអ៊ីនធឺណិតរបស់អ្នកឱ្យបានច្រើនតាមលទ្ធភាពដែលអ្នកអាចធ្វើបាន។ បច្ចេកវិទ្យាមានការវិវត្តយ៉ាងលឿនជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដែលទាមទារឱ្យអ្នកត្រូវសិក្សាស្វែងយល់ជាប្រចាំ ដើម្បីអាចមានចំណេះដឹងមូលដ្ឋានក្នុងការការពារខ្លួនអ្នកនៅលើអ៊ីនធឺណិត។

ប្រភពៈ

September 13, 2022

ការពន្យល់ខ្លីៗពីពាក្យគន្លឹះសុវត្ថិភាពឌីជីថល

រូបភាពដោយ Darwin Laganzon ពីគេហទំព័រ Pixabay

យើងនឹងព្យាយាមដាក់បញ្ចូលនូវពាក្យគន្លឹះដែលយល់ថាចាំបាច់នៅក្នុងអត្ថបទនេះ ជាបន្តបន្ទាប់ ។

Brute force Attack

ក្រុមអ្នកវាយប្រហារប្រើកម្មវិធីកុំព្យូទ័រដើម្បីបំបែកពាក្យសម្ងាត់ក្នុងគោលបំណងលួចយក ឬអាចកាន់កាប់គណនី គេហទំព័រ ឬប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងនៅលើអ៊ីនធឺណិតណាមួយ។

DoS and DDoS Attacks

ឧបមាថាអ្នកជាម្ចាស់នៃហាងផ្កាមួយកន្លែង ក្នុងខណៈមួយ មានមនុស្សមួយក្រុមធំ ដែលមិនមែនជាអ្នកទិញផ្កា បានមកឈរកកកុញនៅច្រកចូលហាងផ្ការបស់អ្នក ដែលធ្វើឱ្យអតិថិជនដែលចង់ទិញផ្កានៅហាងអ្នក មិនអាចចូលទៅទិញផ្កាបានទេ។
ការវាយប្រហារបែប DoS ឬ denial-of-service attack ស្រដៀងគ្នានឹងឧទាហរណ៍ខាងលើដែរ គឺក្រុមអ្នកវាយប្រហារ បានបញ្ជូននូវចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិតយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ក្នុងពេលតែមួយ ទៅកាន់ម៉ាស៊ីនមេរបស់គេហទំព័រអ្នក ដែលធ្វើឱ្យគេហទំព័ររបស់នោះ មិនអាចដំណើរការបាន។ Distributed denial-of-service attack ឬ DDoS Attack បានបញ្ជូនចរាចរណ៍រាប់រយពាន់ ពីកន្លែងផ្សេងគ្នា ទៅកាន់ប្រភពមួយ ដែលពិបាកក្នុងការទប់ស្កាត់ ឬបញ្ឈប់ចរាចរណ៍ទាំងនោះណាស់។

Malware

ពាក្យពេញរបស់ Malware គឺ Malicious Software ឬត្រូវបានគេនិយមហៅថា មេរោគកុំព្យូទ័រ។ មេរោគទាំងនេះ ជាទូទៅសំដៅទៅលើកម្មវិធី ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើង ហើយធ្វើសកម្មភាពបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ។ នៅពេលដែលមេរោគទាំងនោះឆ្លងចូលទៅក្នុងឧបករណ៍របស់អ្នកប្រើប្រាស់ វាអាចលួច ឬលុបទិន្នន័យរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ និងបង្កឱ្យមានផលរំខានផ្សេងៗ។ ជាទូទៅមេរោគទាំងនោះឆ្លងចូលទៅកាន់ឧបករណ៍អ្នកប្រើប្រាស់ តាមរយៈ Phishing និងអាចជ្រៀតទៅក្នុងកម្មវិធីណាមួយតាមរយៈចំណុចខ្សោយ ឬចន្លោះប្រហោងរបស់កម្មវិធីនោះ។

Phishing

Phishing ជាការឆបោកតាមអ៊ីនធឺណិតតាមរយៈការដាក់នុយបន្លំ ក្នុងគោលបំណងឱ្យក្រុមជនរងគ្រោះផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួន ព័ត៌មានគណនីនៅលើអនឡាញ ឬព័ត៌មានអំពីគណនីធនាគារជាដើម។ល។ ក្រុមអ្នកវាយប្រហារ តែងតែបន្លំខ្លួនជាមនុស្សដែលជនរងគ្រោះធ្លាប់ស្គាល់ ឬអះអាងថាពួកគេជាបុគ្គលិកមកពីស្ថាប័នណាមួយដែលគួរឱ្យទុកចិត្ត។ ពួកគេនឹងផ្ញើសាមកអ្នកតាមរយៈអ៊ីមែល ឬឆាតមកអ្នកតាមហ្វេសប៊ុក តេឡេក្រាមជាដើម នៅក្នុងសាររបស់ពួកគេ តែងតែភ្ជាប់មកជាមួយនូវតំណភ្ជាប់ (Link) ឬឯកសារភ្ជាប់ (Attachment File) ផ្សេងៗ។ នៅពេលដែលក្រុមជនរងគ្រោះចុចលើតំណភ្ជាប់នោះ ពួកគេនឹងចូលទៅកាន់គេហទំព័រដែលក្លែងក្លាយមួយ ដែលតម្រូវឱ្យពួកគេផ្តល់នូវព័ត៌មានសំខាន់ៗ ប្រសិនបើជនរងគ្រោះធ្វើតាមការណែនាំ នោះព័ត៌មានរបស់ពួកគេនឹងត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយក្រុមអ្នកវាយប្រហារ។

Smishing

Smishing មកពីពាក្យពេញថា SMS Phishing គឺជាទម្រង់មួយនៃការបោកបញ្ឆោតបែប Phishing ដែលឧក្រិដ្ឋជនប្រើសារ SMS ដើម្បីបោកបញ្ឆោតជនរងគ្រោះឱ្យផ្តល់ព័ត៌មានសំខាន់ៗ ឬទាញយកកម្មវិធីបង្កគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗ។ សារក្លែងក្លាយទាំងនេះ ជាទូទៅ ក្លែងបន្លំថាពួកគេផ្ញើមកពីប្រភពដែលគួរឱ្យទុកចិត្ត ដូចជា ធនាគារ សេវាកម្មដឹកជញ្ជូន និងពេលខ្លះបន្លំជាភ្នាក់ងាររដ្ឋាភិបាលជាដើម។

ការបោកបញ្ឆោតបែប Smishing អាចបណ្តាលឱ្យមានផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរមួយចំនួនដូចជា ការលួចបន្លំអត្តសញ្ញាណ (identity theft) ការក្លែងបន្លំហិរញ្ញវត្ថុ (financial fraud) ឬការលេចធ្លាយទិន្នន័យ (data breaches)។

Ransomware

Ransomware ឬមេរោគចាត់ជំរិត ជាប្រភេទនៃការវាយប្រហារដែលក្រុមអ្នកវាយប្រហារប្រើ ដើម្បីចាក់សោឯកសារ ឬទិន្នន័យនៅលើឧបករណ៍របស់ជនរងគ្រោះ ឬនៅកន្លែងផ្ទុកទិន្នន័យណាមួយ ដែលជនរងគ្រោះមិនអាចបើកឯកសារទាំងនោះបានទេ លុះត្រាតែពួកគេមានលេខកូដសម្ងាត់។ លេខកូដសម្ងាត់ដើម្បីបើកឯកសារទាំងនោះគ្រប់គ្រងដោយក្រុមអ្នកវាយប្រហារ ពួកគេនឹងបង្ខំឱ្យអ្នកបង់ប្រាក់ជាថ្នូរនៃការទទួលបានលេខកូដសម្ងាត់ដើម្បីចាក់សោរ បើកឯកសារនោះវិញបាន។ ក្រុមអ្នកវាយប្រហារតែងតែកំណត់កាលបរិច្ឆេទឱ្យអ្នកជាក់លាក់ក្នុងការបង់ប្រាក់ ហើយជនរងគ្រោះមិនធ្វើតាមការណែនាំរបស់ពួកគេទេ នោះក្រុមអ្នកវាយប្រហារអាចនឹងគំរាមថា ពួកគេនឹងលក់ឯកសារ ឬទិន្នន័យទាំងនោះទៅឱ្យជនទីបី ឬធ្វើឱ្យឯកសារទាំងនោះបែកធ្លាយនៅលើអ៊ីនធឺណិត។ សូមចាំថាទោះបីជាជនរងគ្រោះបង់ប្រាក់ក៏មិនប្រាកដថា ពួកគេអាចយក ឬប្រើឯកសារនោះវិញបានដែរ ដូច្នេះសូមកុំធ្វើតាមការណែនាំរបស់ជនខិលខូច។

SQL injections

SQL injection គឺជាវិធីសាស្រ្តក្នុងការដាក់បញ្ចូលកូដរបស់ក្រុមអ្នកវាយប្រហារចូលទៅក្នុងដាតាបេស (database) របស់គេហទំព័រ កម្មវិធី ឬប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងណាមួយ ក្នុងគោលបំណង លួចយកទិន្នន័យអំពីព័ត៌មានសម្ងាត់លើគណនីណាមួយ ជាពិសេសឈ្មោះប្រើប្រាស់ និងលេខកូដសម្ងាត់ (username and password) ព័ត៌មានអំពីលេខកុងធនាគារ និងព័ត៌មានសំខាន់ផ្សេងៗទៀត។

DNS Tampering

DNS Tampering ជាវិធីសាស្រ្តដែលបិទខ្ទប់ មិនឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់អាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រដែលពួកគេព្យាយាមចូលទៅមើលបាន។

ដើម្បីយល់ពី DNS Tampering នេះ ដំបូងអ្នកត្រូវដឹងពីដំណើរឆ្លងកាត់បន្តបន្ទាប់ នៅពេលចូលទៅកាន់គេហទំព័រមួយជាមុនសិន។

បន្ទាប់ពីអ្នកវាយឈ្មោះ ឬអាស័យដ្ឋានគេហទំព័រនៅលើកម្មវិធីរុករក (Browser) នោះមានន័យថាអ្នកកំពុងស្នើទៅកាន់ក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាកម្មអ៊ីនធឺណិត (ISP) ឬក្រុមហ៊ុនដែលមាននាទីជួយស្វែងរកអាស័យដ្ឋានគេទំព័រ (DNS Resolver) ឱ្យជួយស្វែងរក និងភ្ជាប់អ្នកទៅកាន់ម៉ាស៊ីនមេ (DNS Server) របស់គេហទំព័រនោះ ហើយជាលទ្ធផល អ្នកនឹងឃើញមាតិការបស់គេហទំព័រនោះបង្ហាញនៅលើកម្មវិធីរុករករបស់អ្នក។

DNS Tampering កើតឡើង នៅពេលដែល DNS Resolver មិនបានភ្ជាប់អ្នកទៅកាន់គេហទំព័រដែលអ្នកបានស្នើសុំ តែបញ្ជូនឱ្យអ្នកនូវអាស័យដ្ឋាន IP (IP Address) របស់គេហទំព័រផ្សេងទៅវិញ។
ភាគច្រើនក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សេវាអ៊ីនធឺណិត (ISP) ដើរតួជា DNS Resolver ដែលជាអ្នកបញ្ជូនបន្តអាស័យដ្ឋាន IP នៃគេហទំព័រដែលអ្នកស្នើសុំ ប៉ុន្តែអ្នកក៏អាចផ្លាស់ប្តូរ DNS Resolver ពីក្រុមហ៊ុនអ៊ីនធឺណិត (ISP) ទៅប្រើ DNS Resolver របស់ក្រុមហ៊ុនផ្សេងបានដែរ ដូចជាក្រុមហ៊ុន Cloudflar, Google ឬក្រុមហ៊ុន VPN ណាមួយប្រសិនបើអ្នកភ្ជាប់ទៅកាន់ VPN។ អត្ថបទនេះ និយាយពីការផ្លាស់ប្តូរ DNS នៅលើកម្មវិធីរុករក។

DNS Tampering បែងចែកជាពីរគឺ DNS Hijacking និង DNS Spoofing / Injection:

DNS Hijacking: កើតឡើងនៅពេលដែល DNS Sever ផ្តល់ឱ្យអ្នកនូវអាស័យដ្ឋាន IP ផ្សេង ខុសពីអាស័យដ្ឋាន IP ដែលអ្នកបានស្នើសុំ។ នេះមានន័យថា ដំណើរនៃការស្នើសុំភ្ជាប់ទៅកាន់គេហទំព័រចេញពីកុំព្យូទ័ររបស់អ្នក ត្រូវបានបញ្ជូនបន្តបន្ទាប់ រហូតទៅដល់ម៉ាស៊ីនមេរបស់ គេហទំព័រនោះ ប៉ុន្តែម៉ាស៊ីនមេដែលផ្ទុកគេហទំព័រដែលអ្នកស្នើសុំ អាចត្រូវបានវាយប្រហារ និងមានមេរោគរួចទៅហើយ។
DNS Spoofing / Injection: ខុសពី DNS Hijacking ត្រង់ថា ការស្នើរបស់អ្នកមិនទាន់បានបញ្ជូនទៅដល់ DNS Server របស់គេហទំព័រនោះនៅឡើយទេ តែក្រុមជនខិលខូច (Hacker) ឬក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សេវាអ៊ីនធឺណិត (ISP) ជាអ្នកស្ទាក់ចាប់យកអាស័យដ្ឋាន IP របស់គេហទំព័រនោះ មុននឹងទៅដល់ DNS Sever ហើយពួកគេបញ្ជូនត្រលប់ឱ្យអ្នកវិញនូវអាស័យដ្ឋាន IP (IP Address) របស់គេហទំព័រផ្សេង។ ជាលទ្ធផល អ្នកនឹងទទួលបានអាស័យដ្ឋាន IP របស់គេហទំព័រផ្សេងដែលត្រូវបានបិទ ឬអ្នកអាចនឹងឃើញសារបញ្ជាក់ថា មិនមានអាស័យដ្ឋានគេហទំព័រដែលអ្នកស្នើសុំនោះទេ។

ប្រភពៈ

https://blog.mozilla.org/internet-culture/cyberattacks-glossary-of-terms-ransomware-ddos/

September 3, 2022

អ្នកប្រើប្រាស់ Signal ចំនួន ១៩០០នាក់រងផលប៉ះពាល់ពីការបែកធ្លាយទិន្នន័យរបស់ក្រុមហ៊ុនTwilio

Photo by Adem AY on Unsplash

កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែសីហា នេះ Twilio បានប្រកាសថា ក្រុមអ្នកវាយប្រហារ បានចូលទៅប្រើប្រាស់ និងគ្រប់គ្រងទិន្នន័យអតិថិជនរបស់ខ្លួន ចំនួន១២៦ ស្ថាប័នបានដោយជោគជ័យ បន្ទាប់ពីពួកគេព្យាយាមវាប្រហារលើ Twilio ជាច្រើនដង។ នៅថ្ងៃចន្ទ Signal បានបញ្ជាក់ថាអ្នកប្រើប្រាស់ Signal ចំនួន ១៩០០នាក់ ក៏រងផលប៉ះពាល់ពីការវាយប្រហារនេះដែរ។

Signal បានប្រកាសនៅលើគេហទំព័ររបស់ខ្លួនថា ក្រុមអ្នកវាយប្រហារ អាចព្យាយាមយកលេខទូរសព្ទរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ ដែលរងគ្រោះពីការវាយប្រហារនេះ យកទៅចុះឈ្មោះដើម្បី ប្រើ Signal ជាថ្មីនៅលើទូរសព្ទថ្មី ឬក៏ពួកគេអាចដឹងថា លេខទូរសព្ទទាំង១៩០០នោះ ជាលេខទូរសព្ទដែលបានយកទៅប្រើលើកម្មវិធី Signal។

ក្រុមការងារ Signal បានរកឃើញថា ក្នុងចំណោមលេខទូរសព្ទទាំង ១៩០០នេះ លេខទូរសព្ទ១ ក្នុងចំណោមលេខទូរសព្ទ៣ ត្រូវបានក្រុមអ្នកវាយប្រហារ យកទៅចុះឈ្មោះប្រើ Signal ម្តងទៀត។ នេះមានន័យថា ក្រុមអ្នកវាយប្រហារអាច ផ្ញើសារទៅកាន់អ្នកផ្សេង និងទទួលបានសារឆ្លើយតបមកវិញតាមរយៈលេខទូរសព្ទទាំងនោះ។

ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមអ្នកវាយប្រហារ មិនអាចចូលទៅមើលសារចាស់ៗ (message history) ព័ត៌មានអំពីគណនី (profile information) ឬបញ្ជីទំនាក់ទំនង (contact lists) ជាដើមរបស់អ្នកប្រើប្រាស់បានឡើយ។ ប្រវត្តិសារ ឬសារចាស់ៗលើកម្មវិធី Signal ត្រូវបានរក្សាទុកនៅលើឧបករណ៍ របស់អ្នកប្រើប្រាស់ដោយផ្ទាល់ សូម្បីតែក្រុមការងារអ្នកបង្កើតកម្មវិធី Signal ក៏មិនមានទិន្នន័យនៃការទំនាក់ទំនងរបស់ប្រើប្រាស់ដែរ។ ព័ត៌មានអំពីគណនី (profile information) និងបញ្ជីទំនាក់ទំនងជាដើម អាចហៅត្រលប់មកវិញបានតាមរយៈមុខងារ Signal PIN ដែលក្នុងករណីនេះ ក្រុមអ្នកវាយប្រហារពួកគេមានតែលេខទូរសព្ទរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ តែពួកគេមិនអាចដឹងពីលេខកូដ PIN របស់អ្នកប្រើប្រាស់ឡើយ ហើយបើអ្នកប្រើប្រាស់មិនបានបើកមុខងារ Signal PIN នោះទេ ព័ត៌មានមិនត្រូវបានរក្សាទុក និងមិនអាចហៅត្រលប់មកវិញបានដែរ។

ដើម្បីជួយការពារអ្នកប្រើប្រាស់ទាំង១៩០០នាក់នោះ Signal បានផ្ញើសារជូនដំណឹងទៅកាន់ Signal របស់ពួកគេដោយផ្ទាល់ ដោយប្រាប់ពួកគេឱ្យធ្វើការចុះឈ្មោះ Signal របស់ពួកគេជាថ្មី នៅលើឧបករណ៍ ឬទូរសព្ទដែលពួកគេកំពុងប្រើប្រាស់ និងណែនាំឱ្យពួកគេបើកមុខងារ Registration Lock ដែលជាមុខងារមួយ ជួយការពារកុំឱ្យអ្នកផ្សេងយកអាចយកលេខទូរសព្ទរបស់អ្នកទៅចុះឈ្មោះប្រើ Signal ម្តងទៀតនៅលើឧបករណ៍ ឬទូរសព្ទថ្មី។ (ស្វែងយល់បន្ថែមពីរបៀបបើកមុខងារ Registration Lock និងមុខងារសុវត្ថិភាពផ្សេងទៀតនៅលើ Signal)។

សូមរំលឹកថា Signal ជាកម្មវិធីមួយដែលត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាមានសុវត្ថិភាពបំផុតក្នុងចំណោមកម្មវិធីផ្ញើសារដែលពេញនិយមដូចជា Facebook Massager, WhatsApp, Telegram ជាដើម។ល។ អ្វីដែលពិសេសគឺវាបានបំពាក់នូវមុខងារសុវត្ថិភាព កូដនីយកម្ម (End-to-End Encryption) ដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដែលអាចធានាបាននូវសុវត្ថិភាពនិងឯកជនភាពរបស់អ្នកប្រើប្រាស់បានយ៉ាងល្អប្រសើរ។

ប្រភព:

August 17, 2022

ការប្រើប្រាស់កម្មវិធី Tor នៅក្នុងប្រទេសរុស្សី

Image: Daniel Acker/Bloomberg via Getty Images

Tor ជួយអ៊ីនគ្រីបចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិត ឬភាសាសាមញ្ញ ចរាចរណ៍អ៊ីនធឺណិតត្រូវបានស្រោបការពារពីការតាមដានភ្នាក់ងារ ឬអង្គភាពផ្សេងទៀតចំនុចពិសេសរបស់ Tor គឺថាវាបង្កើតឲ្យមានភាពលំបាកដល់បុគ្គលឬស្ថាប័នដែលចង់តាមដានអ្នកដោយសារតែវាភ្ជាប់តាមខ្សែសង្វាក់នៃកុំព្យូទ័រជាច្រើននូវពាសពេញពិភពលោក។ មានប្រទេសជាច្រើនបានចាត់ទុកកម្មវិធីTor ជាការគំរាមកំហែងដល់ពួកគេក្នុងនោះប្រទេសរុស្សីបានព្យាយាមប្លុកកម្មវិធីនេះផងដែរ។

នៅខែធ្នូឆ្នាំ2021និយ័តករប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់រុស្ស៊ីRoskomnadzor បានអនុម័តដីកាតុលាការដើម្បីបញ្ជាឱ្យអ្នកផ្តល់សេវាអ៊ីនធឺណិត(ISPs)រារាំងគេហទំព័រ Tor Project។ នេះជាចំនុចចាប់ផ្តើមរបស់ក្រុម បច្ចេកទេស Tor ក្នុងការស្វែងរកវិធីសាស្ត្រ និងបច្ចេកទេសក្នុងការរក្សាបណ្តាញTor ឲ្យបន្តភាពសកម្មបើទោះបីជាការរឹតបន្តឹងនេះមានសភាពកាន់តែខ្លាំងក៏ដោយ។

នៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអ៊ីនធឺណិត មានសភាពជាវិមជ្ឈការ(decentralized infrastructure)៖ISPs អាចទទួលបានការបញ្ជាពីRoskomnadzorប៉ុន្តែវាអាស្រ័យលើក្រុមហ៊ុននី
មួយៗក្នុងការអនុវត្តវា។ ខណៈពេលដែលអាជ្ញាធររុស្ស៊ីបាននឹងកំពុងតម្លើងឧបករណ៍ថ្មីៗ ដែលប្រើការត្រួតពិនិត្យកញ្ចប់ព័ត៌មានយ៉ាងស៊ីជម្រៅដើម្បីត្រួតពិនិត្យ និងទប់ស្កាត់សេវាកម្មអនឡាញ និងធ្វើឲ្យការប្លុកមានប្រសិទ្ធភាពកាន់តែខ្លាំង។គួរបញ្ជាក់ផងដែរថាប្រទេសចិនគឺជាប្រទេសតែមួយគត់ដែលបានទប់ស្កាត់ Tor ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពដោយសារតែការគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិតនៅទីនោះមានសភាពជា
មជ្ឈការ (centralized infrastructure)។

ទិន្នន័យរបស់Tor បង្ហាញថាចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ2021 មកមានការថយចុះយ៉ាងខ្លាំងនៃចំនួនអ្នកប្រើប្រាស់Tor នៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកប្រើប្រាស់អាចភ្ជាប់ទៅសេវាកម្មដោយប្រើប្រាស់(Bridges)—ចំណុចចូលទៅកាន់បណ្តាញដែលមិនអាចត្រូវបានរារាំងដោយសារព័ត៌មានលម្អិតរបស់ពួកគេមិនបង្ហាញជាសាធារណៈ។ ទិន្នន័យខាងក្រៅពីក្រុមត្រួតពិនិត្យអ៊ីនធឺណិត OpenObservatory ofNetwork Interference (OONI) បង្ហាញពីការកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៃប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ីដែលចូលប្រើ Tor ដោយប្រើ Snowflake ។

កំណែចុងក្រោយបំផុតនៃកម្មវិធីរុករកតាមអ៊ីនធឺណិត Tor 11.5 ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយកាលពីសប្តាហ៍មុនណែនាំមុខងារថ្មីៗដើម្បីជួយឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់ជៀសផុតពីការត្រួតពិនិត្យ និងប្លុកដោយផ្អែកលើទីតាំងរបស់ពួកគេ។ Tor និយាយថាខ្លួនបានណែនាំការគាំទ្របន្ថែមទៀតសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់រុស្សី ដោយពួកគេអាចរាយការណ៍ត្រឡប់មកវិញប្រសិនបើការប្រើប្រាស់ Tor ពួកគេកំពុងត្រូវបានរារាំង។Torក៏មានតំណភ្ជាប់(Bridges)ដែលដំណើរការដោយក្រុមស្ម័គ្រចិត្ដជាច្រើនទៀតដែលប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ីអាចប្រើប្រាស់ដើម្បីចូលទៅកាន់Tor។

Torក៏និយាយផងដែរថាការប្រើប្រាស់Telegramដើម្បីចែករំលែកព័ត៌មានលម្អិតអំពីTor Bridges មានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងការប្លុករបស់រុស្សី។Tor បានបន្ថែមថា Tor មានគម្រោងចែករំលែកតំណភ្ជាប់ (Bridges) តាមរយៈ Signal និង WhatsApp នាពេលអនាគត។

ប្រសិនបើអ្នកប្រើប្រាស់អាចចូលប្រើ Tor ទាំងនៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី និងតំបន់ក្នុងប្រទេសអ៊ុយក្រែនដែលរុស្សីកាន់កាប់ ពួកគេនឹងអាចចូលមើលព័ត៌មានដែលមិនត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋាភិបាលរុស្ស៊ី។ លោក Sarkis Darbinyan ប្រធានផ្នែកអនុវត្តច្បាប់នៃក្រុមសិទ្ធិឌីជីថលរុស្ស៊ី Roskomsvoboda និយាយថាគេហទំព័រជាង5,500ត្រូវបានបិទនៅក្នុងប្រទេសរុស្ស៊ី ចាប់តាំងពីការលុកលុយលើអ៊ុយក្រែនក្នុងខែកុម្ភៈ។ Darbinyan និយាយថា “ការទទួលបានព័ត៌មានពិតសម្រាប់ប្រជាជនរុស្ស៊ី ពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់។ប៉ុន្តែដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានពិតពួកគេត្រូវប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ដូចជា VPN និង Tor។

ប្រភពៈ

August 15, 2022

សុវត្ថិភាពក្នុងការរុករកតាមរយៈមុខងារ HTTPS Only Mode នៅលើកម្មវិធីរុករក

រូបភ: Freepik.com

មិនតែប៉ុណ្ណោះក្រុមអ្នកវាយប្រហារទាំងនេះក៏អាចបញ្ចូលមេរោគចូលទៅក្នុងគេហទំព័រនោះ ដែលធ្វើឱ្យឆ្លងរាលដាលបន្តទៅកាន់អ្នកដែលបានចូលទៅកាន់គេហទំព័រនោះផងដែរ។ ប៉ុន្តែតើធ្វើដូចម្តេចទើបដឹងថា គេហទំព័រនោះមិនមានសុវត្ថិភាព?

គេហទំព័រដែលប្រើតែ HTTP ឬមិនមាន HTTPS ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាគេហទំព័រដែលមិនមានសុវត្ថិភាព ព្រោះគេហទំព័រប្រភេទនេះ មិនបានធ្វើកូដនីយកម្ម ឬ Encrypt រាល់ទិន្នន័យ និងព័ត៌មានរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នោះទេ។

អ្នកណាដឹងព័ត៌មានអ្វីខ្លះនៅពេលដែលអ្នកចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយ?

ដើម្បីអាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយបាន ដំបូងឧបករណ៍របស់អ្នកត្រូវតែភ្ជាប់ទៅអ៊ីនធឺណិតជាមុនសិន ដូច្នេះតួអង្គសំខាន់ៗដែលអ្នកត្រូវឆ្លងកាត់ នៅពេលដែលអ្នកចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយមានដូចជា អ្នកគ្រប់គ្រងអ៊ីនធឺណិតនៅកន្លែងរបស់អ្នក ពួកគេអាចជាបុគ្គលិកផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា (IT) ជាដើម។ បន្ទាប់មកក្រុមហ៊ុនធឺណិត (ISP) និងបន្តបន្ទាប់រហូតដល់ម្ចាស់គេហទំព័រដែលអ្នកចូលមើលនោះ។ ក្រៅពីតួអង្គសំខាន់ៗទាំងនេះ ក៏មានក្រុមខិលខូច ឬក្រុមចោរនៅលើអ៊ីនធឺណិត (Hacker) ផងដែរ។

ព័ត៌មានជាទូទៅ ដែលក្រុមទាំងនេះដឹង (ទោះបីជាគេហទំព័រនោះមាន ឬមិនមាន HTTPS) មានដូចជា អាស័យដ្ឋាន IP (IP Address) កាលបរិច្ឆេទ ឈ្មោះគេហទំព័រ (Domain Name) និងព័ត៌មានផ្សេងៗទៀតដែលគេហៅថា Metadata។

ដោយឡែក ប្រសិនបើអ្នកចូលមើលគេហទំព័រដែលមិនមាន HTTPS ឬមិនមានសុវត្ថិភាពនោះពួកគេនឹងដឹងព័ត៌មានបន្ថែមផ្សេងទៀតដូចជា គ្រប់ទំព័រដែលអ្នកចូលមើលនៅលើគេហទំព័រនោះ ហើយប្រសិនបើគេហទំព័រនោះតម្រូវឱ្យអ្នកបញ្ចូលព័ត៌មានសំខាន់ៗដូចជា អ៊ីមែល ពាក្យសម្ងាត់ ព័ត៌មានធនាគារ ឬព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនផ្សេងៗទៀត នោះពួកគេក៏ដឹងព័ត៌មានសំខាន់ៗទាំងនោះដែរ។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើគេហទំព័រតម្រូវឱ្យអ្នកបំពេញព័ត៌មានសំខាន់ៗ ដូចជាពាក្យសម្ងាត់ជាដើម អ្នកត្រូវតែប្រាកដថា គេហទំព័រនោះមានសុវត្ថិភាព ឬមាន HTTPS បើមិនដូច្នោះទេ ព័ត៌មានសំខាន់ទាំងនោះនឹងត្រូវបានលាតត្រដាង និងចរាចរណ៍ដោយមិនមានសុវត្ថិភាពនៅលើអ៊ីធឺណិត ឬមិនបានធ្វើកូដនីយកម្ម (Unencrypted)។

ធ្វើម៉េចទើបដឹងថា គេហទំព័រនោះមានសុវត្ថិភាព ឬមាន HTTPS?

អ្នកអាចសម្គាល់គេហទំព័រដែលមាន HTTPS ដោយធ្វើការពិនិត្យរកមើលលើពាក្យ https ឬនិមិត្តសញ្ញា មេសោ (padlock icon) ដែលនៅខាងមុខអាស័យដ្ឋានរបស់គេហទំព័រនីមួយៗ។ ប្រសិនបើអ្នកប្រើ Google Chrome នោះ https និងមិនបង្ហាញនៅខាងមុខអាស័យដ្ឋានគេហទំព័រទេ ប៉ុន្តែអ្នកនឹងឃើញនិមិត្តសញ្ញាមេសោនៅខាងមុខអាស័យដ្ឋានគេហទំព័រនោះ។ ដោយឡែកចំពោះអ្នកប្រើ Firefox នោះនឹងឃើញទាំងពាក្យ https និងនិមិត្តសញ្ញាមេសោនៅខាងមុខនៃអាសយដ្ឋានគេហទំព័រ។

ធ្វើដូចម្តេចដើម្បីឱ្យប្រាកដថា គ្រប់គេហទំព័រដែលអ្នកចូលមើល មានសុវត្ថិភាព ឬមាន HTTPS?

សូមចាំថា ទោះបីជាគេហទំព័រនោះមាន HTTPS ក៏មិនអាចធានាបានទាំងស្រុងថាគេហទំព័រទាំងនោះ មានសុវត្ថិភាពដែរ។ ប៉ុន្តែត្រូវចាំថា គ្រប់គេហទំព័រដែលមាន HTTPS ត្រូវបានធ្វើកូដនីយកម្ម (Encrypt) ចរាចរណ៍នៅលើអ៊ីនធឺណិត ដើម្បីការពារពី តួអង្គសំខាន់ៗដូចជា បុគ្គលិកផ្នែកព័ត៌មានវិទ្យា (IT) ក្រុមហ៊ុនធឺណិត (ISP) និងក្រុមផ្សេងៗទៀតលើអ៊ីនធឺណិត តែសូមកុំភ្លេចថា ព័ត៌មានទាំងនោះនឹងត្រូវបានបញ្ជូនទៅកាន់ម្ចាស់គេហទំព័រ ដូច្នេះ បើអ្នកចូលទៅកាន់គេហទំព័ររបស់ក្រុមខិលខូច (hacker) នោះគ្រប់ព័ត៌មានរបស់អ្នក និងស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេ។

នៅលើកម្មវិធីរុករក (Browser) អ្នកអាចកំណត់មុខងារមួយដែលមានឈ្មោះថា HTTPS Only Mode។ នៅពេលដែលអ្នកបើកមុខងារនេះ មានន័យថា គ្រប់គេហទំព័រដែលមិនមាន HTTPS និងត្រូវបានបិទជាមុនសិន។

កម្មវិធីរុករកដូចជា Google Chrom ឬ Firefox ជាដើម នឹងជូនដំណឹងប្រាប់អ្នកថា គេហទំព័រដែលអ្នកព្យាយាមចូលមើលនោះមិនមានសុវត្ថិភាពទេ។ អ្នកនៅតែអាចចូលទៅកាន់គេហទំព័រដែលមិនមាន HTTPS នោះបាន តែអ្នកអាចនិងមានហានិភ័យ។ ស្ទើរតែគ្រប់កម្មវិធីរុករក និងជូនដំណឹងអ្នកពីគេហទំព័រដែលមិនមាន HTTPS ដូចនេះ សូមធ្វើការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះការជូនដំណឹងនោះ។

ក្រៅពីមុខងារដែលមានស្រាប់នៅលើ កម្មវិធីរុករក អ្នកក៏អាចតម្លើងកម្មវិធីបន្ថែម (Add-On ឬ Extension) នៅលើកម្មវិធីរុករកបានដែរ។ មានកម្មវិធីមួយដែលមានឈ្មោះថា HTTPS Everywhere ដែលបង្កើតឡើងដោយអង្គការ EFF ជាអង្គការអន្តរជាតិ ដែលធ្វើការក្នុងការជួយការពារឯកជនភាព និងសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកប្រើប្រាស់នៅលើអ៊ីនធឺណិត។ កាលពីមុន ការប្រើកម្មវិធី HTTPS Everywhere ជាជម្រើសដ៏ល្អ ដោយសារពេលនោះ កម្មវិធីរុករកភាគច្រើនមិនទាន់ដាក់ឱ្យប្រើមុខងារ HTTPS Only Mode នៅឡើយ ។ ទោះជាយ៉ាងណា HTTPS Everywhere មានមុខងារបន្ថែម លើសពីមុខងារ HTTPS Only Mode ដែលមានស្រាប់នៅលើកម្មវិធីរុករក(អានអត្ថបទពីកម្មវិធី HTTPS Everywhere)។

របៀបក្នុងការបើកមុខងារ HTTPs Only Mode នៅលើកម្មវិធីរុករក?

នៅលើ Google Chrome

1- ចុចលើនិមិត្តសញ្ញាទ្រេបី … > 2- ចុចលើពាក្យ Settings

3- ចុចលើ Privacy and security > 4- ចុចលើពាក្យ Security

5- អូសចុះក្រោម ស្វែងរក “Always use secure connections”

នៅលើ កម្មវិធី Firefox

1- ចុចលើ និមិត្តសញ្ញា ទ្រេបី … > 2- ចូលទៅកាន់ Settings

3- ចុចលើ Privacy & Security > អូសចុះក្រោម ស្វែងរក HTTPS-Only Mode > 4- ជ្រើសរើស Enable HTTPS-Only Mode in all windows

ប្រភព៖

August 4, 2022

Author: DigitalHub

Device Encryption

របៀបបើកមុខងារ Device Encryption

BitLocker Drive Encryption

របៀបបើកមុខងារ BitLocker Drive Encryption

របៀ​ប​ក្នុងការ​ស្វែង​រក និង​ប្រើ Recovery Key

ដូច្នេះ​តើ​កំពុង​មាន​រឿង​អ្វី​កើត​ឡើង​ឲ្យ​ពិត​ប្រាកដ​នៅ​ទី​នោះ​?

របៀប​បិទ​មុខ​ងារ​តាម​ដាន​លើ ទូរស័ព្ទ Android:

របៀប​បិទ​មុខងារ​តាម​ដាន​លើ​ទូរស័ព្ទ iOS

១– ប្រើ​មេ​រោគ Trojan

២– ការ​វាយ​ប្រហារ​បែប Phishing

៣– ការ​វាយ​ប្រហារ​កម្មវិធី​រុក​រក (Browser Attack)

៤– ការ​ប្រើ Wi-Fi នៅ​កន្លែង​សាធារណៈ

៥- ការ​ប្រើ​ពាក្យ​សម្ងាត់​ដែល​មិន​រឹង​មាំ

អ្នក​ណា​ខ្លះ​កំពុង​តាម​ដាន​អ្នក?

តើ​ពួក​គេ​តាម​ដាន​អ្នក​ដោយ​របៀប​ណា?

តើ​ត្រូវ​ធ្វើ​ដូច​ម្តេច​ដើម្បី​ការ​ពារ​ពី​ការ​តាម​ដាន​នេះ?

Brute force Attack

DoS and DDoS Attacks

Malware

Phishing

Smishing

Ransomware

SQL injections

DNS Tampering

អ្នក​ណា​ដឹង​ព័ត៌មាន​អ្វី​ខ្លះ​នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ចូល​ទៅ​កាន់​គេហទំព័រ​ណា​មួយ?

ធ្វើ​ម៉េច​ទើប​ដឹង​ថា គេហទំព័រ​នោះ​មាន​សុវត្ថិភាព ឬ​មាន HTTPS?

ធ្វើ​ដូចម្តេច​ដើម្បី​ឱ្យ​ប្រាកដ​ថា គ្រប់​គេហទំព័រ​ដែល​អ្នក​ចូល​មើល​ មាន​សុវត្ថិភាព ឬ​មាន HTTPS?

របៀប​ក្នុង​ការ​បើក​មុខងារ HTTPs Only Mode នៅ​លើ​កម្មវិធី​រុករក?

នៅលើ Google Chrome

នៅលើ កម្មវិធី Firefox

របៀបក្នុងការស្វែងរក និងប្រើ Recovery Key

ដូច្នេះតើកំពុងមានរឿងអ្វីកើតឡើងឲ្យពិតប្រាកដនៅទីនោះ?

របៀបបិទមុខងារតាមដានលើ ទូរស័ព្ទ Android:

របៀបបិទមុខងារតាមដានលើទូរស័ព្ទ iOS

១– ប្រើមេរោគ Trojan

២– ការវាយប្រហារបែប Phishing

៣– ការវាយប្រហារកម្មវិធីរុករក (Browser Attack)

៤– ការប្រើ Wi-Fi នៅកន្លែងសាធារណៈ

៥- ការប្រើពាក្យសម្ងាត់ដែលមិនរឹងមាំ

អ្នកណាខ្លះកំពុងតាមដានអ្នក?

តើពួកគេតាមដានអ្នកដោយរបៀបណា?

តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីការពារពីការតាមដាននេះ?

អ្នកណាដឹងព័ត៌មានអ្វីខ្លះនៅពេលដែលអ្នកចូលទៅកាន់គេហទំព័រណាមួយ?

ធ្វើម៉េចទើបដឹងថា គេហទំព័រនោះមានសុវត្ថិភាព ឬមាន HTTPS?

ធ្វើដូចម្តេចដើម្បីឱ្យប្រាកដថា គ្រប់គេហទំព័រដែលអ្នកចូលមើល មានសុវត្ថិភាព ឬមាន HTTPS?

របៀបក្នុងការបើកមុខងារ HTTPs Only Mode នៅលើកម្មវិធីរុករក?