OONI

​តាម​ដាន​ការ​រឹត​ត្បិត​ការ​ប្រើ​ប្រាស់​អ៊ីន​ធឺ​ណិត

  

​អត្ថ​បទ​នេះ ធ្វើ​បច្ចុប្បន្នភាព​ចុងក្រោយ​នៅថ្ងៃទី 15/12/2022

អំពី​ OONI

Open Observatory of Network Interference (OONI) ជា​គម្រោង​មួយ​បង្កើត​ឡើង​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០១២ ស្ថិត​ក្រោម​គម្រោង​របស់ Tor Project ជា​អង្គការ​មិន​ស្វែង​រក​ប្រាក់​ចំណេញ មាន​ទីតាំង​នៅ​រដ្ឋ Seattle សហរដ្ឋអាមេរិក ដែល​ធ្វើ​ការ​ផ្តោត​ទៅ​លើ​ការ​ការ​ពារ​ឯក​ជន​ភាព និង​សេរីភាព​នៅ​លើ​អ៊ីន​ធឺណិត។ តាំង​ពី​ឆ្នាំ​២០១៨​មក គម្រោង​នេះ ទទួល​បាន​ជំនួយ​ថវិកា​ចម្បង​ពី Open Technology Fund (OTF)

គម្រោង​នេះ​បង្កើត​ឡើង​ក្នុង​គោល​បំណង តាម​ដាន ឃ្លាំ​មើល និង​កត់​ត្រា​ទិន្នន័យ​ពី​ការ​រឹត​ត្បិត​សេរី​ភាព​តាម​អ៊ីន​ធឺណិត​ជុំវិញ​ពិភព​លោក។ រហូត​មក​ដល់​ពេល​នេះ OONI កំពុង​ធ្វើ​ការ​ផ្តោត​លើ​ផ្នែក​៣​សំខាន់ៗ​គឺ ៖

  1. ការ​បង្កើត និង​អភិវឌ្ឍន​កម្មវិធី​សម្រាប់​តាម​ដាន និង​រាយការណ៍​ពី​ការ​រឹត​ត្បិត​សេរីភាព​អ៊ីនធឺណិតៈ តាម​រយៈ​កម្ម​វិធី OONI Probe អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​អាច​ពិនិត្យ​មើល និង​រាយ​ការណ៍​ពីការ​បិទ​ខ្ទប់​គេហទំព័រ (Website) កម្មវិធី​ផ្ញើ​សារ​ (Messaging App) កម្មវិធី​បញ្ចៀស​ការ​បិទ​ខ្ទប់​ (Circumvention Tool)  និង​ការ​តាម​ដាន​ល្បឿន​អ៊ីន​ធឺណិត (Network Performance) ជា​ដើម។
  2. ការ​ធ្វើ​ការ​វិភាគ និង​បង្ហាញ​ទិន្នន័យ​ភ្លាមៗ ពី​ការ​រឹត​ត្បិត​សេរីភាព​អ៊ីនធឺណិត​ជុំ​វិញ​ពិភព​លោក៖ នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់ ដំ​ណើរ​ការ​កម្មវិធី OONI Probe លទ្ធផល​ពី​ OONI Probe ​នឹង​បង្ហាញ​លើ OONI Explore និង OONI API ដែល​លទ្ធផល​នេះ​បង្ហាញ​ជា​សាធារណៈ ជួយ​ឱ្យ​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ និង​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ទូទៅ​អាច​ពិនិត្យ​មើល​ពី​ស្ថាន​ភាព​អ៊ីនធឺណិត​នៅ​ជុំវិញ​ពិភព​លោក ឬ​ប្រទេស​ណា​មួយ​ជាក់​លាក់​បាន។
  3. របាយ​ការណ៍​ស្រាវ​ជ្រាវ​ពី​ការ​រឹត​ត្បិត​ក្នុង​ព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់ៗ៖ OONI បាន​សហការ​ជា​មួយ​ដៃ​គូ​ផ្សេងៗ ដើម្បី​ផលិត​របាយការណ៍​ស្រាវ​ជ្រាវ ដែល​ធ្វើ​ការ​ចង​ក្រង​ករណី​ជាក់​ស្តែង​ដែល​កើត​ឡើង​ពី​ការ​បិទ​ខ្ទប់ និង​ការ​រឹត​ត្បិត​សេរីភាព​តាម​អ៊ីន​ធឺណិត ក្នុង​ព្រឹត្តិការ​សំខាន់ៗ ​ដែល​បាន​កើត​មាន​ឡើង​នៅ​បណ្តា​ប្រទេស​នានា។

ហេតុអ្វីបានជា OONI មានសារសំខាន់?

ក្រុម​ហ៊ុន​ផ្គត់​ផ្គង់​សេវា​អ៊ីន​ធឺណិត (ISP) ជា​អ្នក​ផ្គត់​ផ្គង់ និង​ផ្តល់​អ៊ីន​ធឺណិត​ឱ្យ​អ្នក​អាច​ប្រើ​ អ៊ីនធឺណិត​បាន​ ដូច្នេះ​ពួក​គេ​ក៏​អាច​បិទ ឬ​រា​រាំង​មិន​ឱ្យ​អ្នក​អាច​ប្រើ​អ៊ីន​ធឺណិត​បាន ក្នុង​ទម្រង់​ណា​មួយ​ដែរ​ ដូច​ជា ​គេ​អាច​បិទ​មិន​ឱ្យ​អ្នក​ចូល​ទៅ​កាន់​គេហទំព័រ ឬ​កម្មវិធី​ណា​មួយ (Blocking) ធ្វើ​ឱ្យ​អ៊ីន​ធឺណិត​របស់​អ្នក​យឺត​មិន​អាច​ប្រើ​បាន (Throttling) និង​បិទ​មិន​ឱ្យ​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​អាច​ប្រើ​អ៊ីន​ធឺណិត​បាន​ទាំង​ស្រុង​តែ​ម្តង (Internet Shutdown)។

OONI ត្រូវ​បង្កើត​ឡើង​ដោយជួយ​ពិនិត្យ​មើល​ពី​ការ​ធ្វើ​ឱ្យ​រំខាន ឬ​មិន​ផ្តល់​សេរីភាព​ពេញ​លេញ​ក្នុង​ការ​ប្រើ​អ៊ីនធឺណិត​ក្នុង​កម្រិត​បណ្តាញ (Censorship on Network Level) ដែល​អាច​បង្ក​ឡើង​ដោយ​ភាគី​ណា​មួយ នៅ​ក្នុង​បណ្តាញ​អ៊ីន​ធឺណិត ជា​ពិសេស​ក្រុម​ហ៊ុន​ផ្គត់​ផ្គង់​អ៊ីន​ធឺណិត​តែ​ម្តង។

អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​អាច​ប្រើ​កម្មវិធី OONI Probe ដើម្បី​តាម​ដាន​ថា តើ​មាន​គេហទំព័រ​ណា​ខ្លះ​ត្រូវ​បាន​បិទ​ដោយ​ក្រុម​ហ៊ុន​អ៊ីន​ធឺណិត​ណា​មួយ​ តើ​កម្មវិធី​ផ្ញើ​សារ​សំខាន់ៗ កម្មវិធី​បញ្ចៀស​ការ​បិទ​ខ្ទប់​ និង VPN ​ណា​ខ្លះ​មិន​អាច​ប្រើ​បាន និង​ក៏​អាច​ពិនិត្យ​មើល​ថា​តើ ល្បឿន​អ៊ីន​ធឺណិត​របស់​ពួក​គេ ​មាន​ការ​ធ្វើ​ឱ្យ​រំខាន​រហូត​ដល់​យឺត​ប្រើ​មិន​បាន​ដែរ​ឬ​ទេ។

រាល់​ទិន្នន័យ​ពី​អ្នក​ប្រើ OONI Probe ទាំង​អស់ នឹង​ត្រូវ​បាន​យក​ទៅ​បង្ហាញ​ជា​សាធារណៈ​ភ្លាមៗ​នៅ​លើ ​គេហទំព័រ OONI Explore ដើម្បី​ឱ្យ​មាន​តម្លាភាព និង​អាច​ជា​ប្រយោជន៍​ដល់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ទូទៅ និង​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ​ផ្សេងៗ​អាច​យក​ទៅ​ប្រើ​បាន​ក្នុង​គោល​បំណង​របស់​ពួក​គេ។

OONI Research Report ឬ​ទំព័រ​របាយ​ការណ៍​ស្រាវ​ជ្រាវ អាច​ឱ្យ​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​អាន ស្រាវ​ជ្រាវ និង​ស្វែង​យល់​ពី​ករណី​នៃ​ការ​រឹត​ត្បិត​អ៊ីន​ធឺណិត​នៅ​បណ្តា​ប្រទេស​ផ្សេង ឬ​ក្នុងព្រឹត្តិការណ៍​សំខាន់ៗ​បាន តាម​រយៈ​របាយ​ការណ៍​ដែល​បាន​ផលិត​ដោយ OONI និង​ដៃ​គូ​សហការ​របស់​ពួក​គេ។ នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ប្រើ​កម្មវិធី OONI Probe មាន​ន័យ​ថា អ្នក​បាន​ចូល​រួម​រាយការណ៍ ផ្តល់​ទិន្នន័យ​ពី​ស្ថាន​ភាព​អ៊ីនធឺណិត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​របស់​អ្នក​ទៅ​លើ​គេហទំព័រ​របស់ OONI ដែល​អាច​មាន​ប្រយោជន៍​ដល់​សាធារណ​ជន​ទូ​ទៅ ក្រុម​អ្នក​តស៊ូមតិ និង​អ្នក​ស្រាវ​ជ្រាវ ក្នុង​ការ​លើក​កម្ពស់​ឬ​ទាម​ទារ​ឱ្យ​លំហ​នៃ​ការ​ប្រើ​អ៊ីន​ធឺណិត​កាន់​តែ​មាន​ភាព​ល្អ​ប្រសើរ។

អ្វី​ជា​កម្មវិធីOONI Probe?

OONI Probe ជា​កម្មវិធី​សម្រាប់​តាម​ដាន​ការ​បិទ​ខ្ទប់​នៅ​លើ​អ៊ីន​ធឺណិត។ កម្មវិធី​នេះ​ជា​កម្មវិធី បើក​ចំហកូដ និង​អាច​ប្រើ​បាន​ដោយ​សេរី​ជា​មួយ​ទូរស័ព្ទ និងកុំព្យូទ័រ។

អ្នក​អាច​ប្រើ OONI Probe ដើម្បីៈ

  • ពិនិត្យ​មើល​គេហ​ទំព័រ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បិទខ្ទប់
  • ពិនិត្យ​មើល​កម្មវិធី​ផ្ញើ​សារ​ដែល​ត្រូវ​បាន​បិទខ្ទប់ (WhatsAppFacebook MessengerTelegramSignal)
  • ពិនិត្យ​មើល​កម្មវិធី​អនាមិក​លើ​អ៊ីន​ធឺណិត ដែល​ត្រូវ​បាន​បិទខ្ទប់​ (TorPsiphonRiseupVPN)
  • ពិនិត្យ​មើល​ល្បឿន​អ៊ីន​ធឺណិត​ដែល​អ្នក​កំពុង​ប្រើ​។

ចំពោះ​ការ​ពិនិត្យ​មើល​គេហទំព័រ​ដែល​បាន​បិទ កម្មវិធី OONI Probe ត្រូវ​ពឹង​ផ្អែក​ទាំង​ស្រុង​លើ​បញ្ជី​គេហទំព័រ​ដែល​មាន​ស្រាប់​របស់ Citizen Lab ដែល​បញ្ជី​គេហទំព័រ​នេះ​ត្រូវ​បាន​គេ​ហៅ​ជា​ភាសា​អង់​គ្លេសថា Test List។ នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ចុច​ដំណើរ​ការ ឬ Run កម្មវិធី​ នោះ OONI Probe នឹង​ធ្វើ​ការ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​ជា​មួយ​បញ្ជី Test List ដែល​មាន​ស្រាប់​នេះ។ ប្រសិន​បើ​រក​ឃើញ​ថា គេហទំព័រ​នៅ​ក្នុង​បញ្ជី Test List នេះ​ មាន​គេហទំព័រណា​មួយ​ត្រូវ​បាន​បិទ នោះ​កម្មវិធី OONI Probe នឹង​បង្ហាញ​លទ្ធផល​ បន្ទាប់​ពី​ដំណើរ​បាន​បញ្ចប់។

បញ្ជី Test List របស់ Citizen Lab នេះ​ត្រូវ​បាន​បែង​ចែក​ជា​២​គឺ Global Test List ដែល​បញ្ជី​គេហទំព័រ​ដែល​ពេញ​និយម​និង​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ ទូលំ​ទូលាយ​សម្រាប់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ជុំវិញ​ពិភព​លោក​ ដូច​ជា​គេហទំព័រ Facebook, YouTube, Google ជា​ដើម និង Country-specific test lists ដែល​ជា​បញ្ជី​គេហទំព័រ​ផ្ទាល់​សម្រាប់​ប្រទេស​និមួយៗ។ បញ្ជី​ទាំង​២​នេះ ត្រូវ​បាន​ដាក់​ឱ្យ​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​គ្រប់​គ្នា​អាច​ពិនិត្យ ​និង​ជួយ​កែ​តម្រូវ​បាន​ នៅ​លើ​គេហទំព័រ GitHub។ សម្រាប់​បញ្ជី​ជា​ភាសា​ខ្មែរ អ្នក​ទាំង​អស់​គ្នា​អាច​ចូល​ទៅកាន់ https://github.com/citizenlab/test-lists/blob/master/lists/kh.csv។ យើង​អាច​ស្នើ​សុំ​ជួយ​កែ​ប្រែ​បញ្ជី​នេះ​បាន​តាម​រយៈ​គេហទំព័រGitHub​នេះ តែ​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ត្រូវ​បង្កើត​គណនី GitHub ផ្ទាល់​ខ្លួន​ជា​មុន​សិន។

សូម​ចាំ​ថា គ្រប់​ពេល​ដែល​យើង​ដំណើរ​ការ​កម្មវិធី OONI Probe មិន​មែន​មាន​ន័យ​ថា OONI អាច​ធ្វើ​ការ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​គ្រប់​គេហទំព័រ​ទាំង​អស់​នៅ​ក្នុង​បញ្ជី Global Test List និង Country Test List នោះ​ទេ។ ​រាល់​លទ្ធផល​ត្រូវ​បាន​កំណត់​ឱ្យ​បង្ហាញ​ក្នុង​រយៈ​ពេល​៩០​វិនាទី ដោយ​ស្វ័យ​ប្រវត្តិ ដូច្នេះ​ការ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​ចំនួន​គេហទំព័រ​នៅ​ក្នុង​បញ្ជី Test List ថា​បាន​ច្រើន ឬ​តិច គឺ​អាស្រ័យ​លើ​ល្បឿន​អ៊ីន​ធឺណិត​របស់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ដែរ។ អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​អាច​ធ្វើ​ការ​ផ្លាស់​ប្តូរ ​រយៈ​ពេល​កំណត់​នេះ​បាន​នៅ​ក្នុង​ Settings របស់​កម្ម​វិធី​នេះ។

អ្វី​ជា OONI Explorer និង OONI API?

បន្ទាប់​ពី​ប្រើ​កម្មវិធី OONI Probe លទ្ធផល​ដែល​ចេញ​ពីឧបករណ៍​របស់​អ្នក និង​ឧបករណ៍​អ្នក​ផ្សេង​ទៀត នឹង​ដាក់​បង្ហាញ​ដោយ​ស្វ័យ​ប្រវត្តិ នៅ​លើ OONI Explorer។ លទ្ធផល​នៃ​ទិន្នន័យ​ទាំង​នេះ ជា​ទិន្នន័យ​បើក​ទូលាយ (Open Data) ហើយ​នឹង​ត្រូវ​ដាក់​បង្ហាញ​ភ្លាម​នៅ​លើ​ OONI Explore ជា​សាធារណៈ ដើម្បី​ជា​ភស្តុតាង​ដែល​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​សាធារណជន​នៅ​ជុំវិញ​ពិភព​លោក អាច​ធ្វើ​ការ​តាម​ដាន អំពី​ស្ថាន​ភាព​នៃ​សេរី​ភាព​អ៊ីន​ធឺណិត​របស់​ប្រទេស​ណា​មួយ ឬ​ស្ថាន​ភាព​អ៊ីន​ធឺណិត​ក្នុង​ព្រឹត្តិការ​សំខាន់ៗ​នៃ​ប្រទេស​នីមួយៗ​ ឧទាហរណ៍ដូច​ជា​ស្ថាន​ភាព​អ៊ីន​ធឺណិត​ក្នុង​ពេល​បោះ​ឆ្នោត ឬ​ក្នុងពេលធ្វើ​បាតុកម្ម​ធំៗ​ណា​មួយ​ជា​ដើម។ល។

អ្វី​ជា Research Report របស់ OONI?

OONI បាន​សហការ​ជា​មួយ​នឹង​ដៃគូ​របស់​ខ្លួន ធ្វើការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​ និងចង​ក្រង​ឯក​សារ អំពី​ ករណី​នៃ​ការ​រឹត​ត្បិត​អ៊ីន​ធឺណិត ដែល​កើត​មាន​ជុំវិញ​ពិភព​លោក ដើម្បី​ដាក់​បង្ហាញ ការ​រក​ឃើញ​ទាំង​នោះ​ជា​សាធារណៈ​នៅ​ក្នុង​ទំព័រ​របាយការណ៍​ស្រាវ​ជ្រាវរបស់​ខ្លួន។ របាយការណ៍​ទាំង​នេះ​មាន​គោល​បំណង​អនុញ្ញាត​ឱ្យ​អ្នក​ការពារ​សិទ្ធិ​មនុស្ស អ្នក​កាសែត សកម្មជន និង​មេធាវី​ជា​ដើម អាច​ប្រើ​ប្រាស់​ការ​រក​ឃើញ​ទាំង​នោះ ជា​ជំនួយ​បន្ថែម​លើ​ការ​ងារ​របស់​ពួក​គេ។

តើ​ទិន្នន័យ​​អ្វីខ្លះដែល OONI ប្រមូល​យក និង​ដាក់​បង្ហាញ​ជា​សាធារណៈ?

ទោះ​បី OONI បាន​បញ្ជាក់​ថា ពួក​គេ​ព្យាយាម​មិន​ប្រមូល​ទិន្នន័យ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ក៏​ដោយ ក៏​នៅ​មាន​ទិន្នន័យ​មួយ​ចំនួន​ត្រូវ​បាន​ប្រមូល និង​មាន​ព័ត៌មាន​មួយ​ចំនួន​ត្រូវ​បាន​ដាក់​បង្ហាញ​ជា​សាធារណៈ​ក្នុង​គោល​បំណង​បង្ហាញ​ពី​ការ​រឹត​ត្បិត​អ៊ីន​ធឺណិត និង​ក៏​ដើម្បី​ឱ្យ OONI ខ្លួន​ឯង​អាច​អភិវិឌ្ឍ និង​កែ​ប្រែ​ចំណុច​ខ្វះ​ខាត​នៃ​កម្មវិធី​របស់​ខ្លួន​ផង​ដែរ។ អ្នក​អាច​ស្វែង​យល់​បន្ថែម ពី​ការ​ប្រមូល និង​ប្រើ​ប្រាស់​ទិន្នន័យ នៅ​ក្នុង​ទំព័រ​គោល​នយោបាយ​ទិន្នន័យរបស់ OONI។

ខាង​ក្រោម​នេះ​ជា ទិន្នន័យ​ដែល OONI បាន​ប្រមូល និង​ដាក់​ផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ​នៅ​ពេល​អ្នក​ប្រើ​កម្មវិធី OONI Probe:

  • លេខ​កូដ​ប្រទេស (ឧ. KH ជា​លេខ​កូដ​ប្រទេស កម្ពុជា)
  • ព័ត៌មាន​អំពី​បណ្តាញ​អ៊ីន​ធឺណិត រួម​ទាំង​លេខ​កូដ ASN និង​ឈ្មោះ​ក្រុមហ៊ុន​អ៊ីន​ធឺណិត​ដែល​អ្នក​កំពុង​ប្រើ (ឧ. លេខ​កូដ​របស់​ក្រុម​ហ៊ុន Smart គឺ AS45498 – Smart Axiata Co., Ltd.)។ OONI បញ្ជាក់​ថា​ពួក​គេ​មិន​បាន​ប្រមូល​យក​ទិន្នន័យ​ពី​អាស័យ​ដ្ឋាន IP របស់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ទេ ហើយ​ពួក​គេ​ថែម​ទាំង​បាន​លុប IP របស់​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ពី​ដាតា​បេស (database) របស់​ពួក​គេ​ថែម​ទៀត​ផង ដើម្បី​ជួយ​កាន់​បន្ថយ​ហានិភ័យ របស់​អ្នក ​ប្រើ​ប្រាស់ ក៏​ប៉ុន្តែ​ទិន្នន័យ​នេះ អាច​នឹង​ត្រូវ​បាន​ប្រមូល​យក​ដោយ​ចៃ​ដន្យ ជា​មួយ​នឹង​គេហទំព័រ​​ដែល​ប្រើ HTTP។
  • កាល​បរិច្ឆេទ​ដែល​អ្នក​បាន​ដំណើរ​ការ​កម្មវិធី OONI Probe។

អ្វី​ជា​ហា​និភ័យ​ដែល​អ្នក​គួរ​ដឹង​ មុន​ពេល​ប្រើ OONI Probe?

  • ប្រសិន​បើ​អ្នក​ជា​បុគ្គល​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​តាម​ដាន នោះ​ក្រុម​ហ៊ុន​អ៊ីន​ធឺណិត ISP ឬ​រដ្ឋាភិបាល នឹង​អាច​ដឹង​ថា​អ្នក​កំពុង​ប្រើ​កម្មវិធី OONI Probe។
  • នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ប្រើ OONI ដើម្បី​ពិនិត្យ​មើល​បញ្ជី​គេហទំព័រ​ដែល​បាន​បិទ OONI Probe នឹង​ធ្វើ​ការ​ភ្ជាប់ និង​ទាញ​យក​ទិន្នន័យ​ពី​គេហទំព័រ​ជា​ច្រើន រួម​ទាំង​គេហទំព័រ​មិនល្អ ឬ​គេហទំព័រ​ដែល​ត្រូវ​បាន​ហាម​ឃាត់​មិន​ឱ្យ​ចូល​មើល​ផង​ដែរ។ ឧ. គេហទំព័រ​អាស​អា​ភាស គេហ​ទំព័រ​ល្បែង​ស៊ី​សង ឬ​គេហទំព័រ​ជាក់​លាក់​ណា​មួយ​ជា​ដើម។ ដែល​ការ​ចូល​ទៅ​កាន់​គេហទំព័រទាំងនោះ អាច​នឹង​ខុស​ច្បាស់​ក្នុង​ប្រទេស​មួយ​ចំនួន។
  • ទិន្នន័យ​នៃ​ការ​វាស់​វែង​បណ្តាញ​អ៊ីន​ធឺណិត​មួយ​ចំនួន​ (network measurement data) ដែល​បាន​ប្រមូល​ដោយ OONI Probe គឺ​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ (សូម​មើល​ចំណុច​ខាង​លើ​ពី​ការ​ប្រមូល​ និង​ដាក់​ផ្សាយ​ទិន្នន័យ​ជាសាធារណៈ) ដើម្បី​បង្ហាញ​ពី​តម្លាភាព​អំពី​ស្ថាន​ភាព​លំហ​អ៊ីន​ធឺណិត ជំរុញ​ឱ្យ​មាន​ការ​ជជែក​វែក​ញែក​ជា​សាធារណៈ និង​ដើម្បី​ជួយ​គាំ​ទ្រ​ដល់​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​ផ្សេងៗ។

ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា OONI បាន​បញ្ជាក់​ថា ពួក​គេ​មិន​ទាន់​ទទួល​បាន​ការ​រាយការណ៍​អំពី​ហានិភ័យ ឬ​បញ្ហា​ផ្សេងៗ​ដែល​កើត​ឡើង​ដោយ​សារ​ការ​ប្រើ​ កម្មវិធី OONI Probe ពី​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​នៅ​ឡើង​ទេ​មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន​នេះ។

តើ​ត្រូវ​ទាញ​យក​ និង​តម្លើង​ OONI Probe លើ​ទូរស័ព្ទ​ដៃ និង​កុំព្យូទ័រ យ៉ាង​ដូច​ម្តេច?

ការ​តម្លើង​កម្មវិធី OONI Probe លើ​ទូរស័ព្ទ​ដៃ
OONI Probe អាច​ប្រើ​បាន​ទាំង​នៅ​លើ​ទូរស័ព្ទ​ដែល​ដំណើរ​ការ​ដោយ​ប្រព័ន្ធ​ប្រតិបត្តិការ Android និង iOS។ សម្រាប់​អ្នក​ប្រើ Android អាច​ទៅ​ទាញ​យក​កម្មវិធី​នៅ​ក្នុង Play StoreF-Droid ចំណែក​ iOS អាច​ទាញ​យក​ពី Apple Storeព័ត៌​មាន​លម្អិត​ពី​ការ​តម្លើង​កម្មវិធី កម្មវិធី OONI Probe លើ​ទូរសព្ទ

ការ​តម្លើង​កម្មវិធី OONI Probe លើ​កុំព្យូទ័រ
ប្រសិន​បើ​អ្នក​ប្រើ​កុំព្យូទ័រ​ដំណើរ​ការ​ដោយ​ប្រព័ន្ធ​ប្រតិបត្តិការ Windows និង macOS សូម​ចូល​ទៅ​កាន់ https://ooni.org/install/desktop ដើម្បី​ទាញ​យក និង​តម្លើង​កម្មវិធី។ ដោយ​ឡែក​ចំពោះ​អ្នក​ប្រើ​ ប្រព័ន្ធ​ប្រតិបត្តិការ Linux សូម​ចូល​ទៅ​កាន់ https://ooni.org/install/cli/ubuntu-debian និង​ធ្វើ​តាម​ការ​ណែ​នាំ​ពី​របៀប​តម្លើង​កម្មវិធី។

តើត្រូវ​​ប្រើ​កម្មវិធី OONI Probe យ៉ាង​ដូច​​ម្តេច?

បន្ទាប់​ពី​អ្នក​បាន​តម្លើងកម្មវិធី OONI Probe រួច​រាល់​នៅ​លើ​​ឧបករណ៍​របស់​អ្នក​ហើយ អ្នក​អាច​ចាប់​ផ្តើម​សាក​ល្បង​ប្រើ ដើម្បី​ធ្វើ​ការ​ពិនិត្យ​មើល​ស្ថានភាព​អ៊ីនធឺណិត​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​របស់​អ្នក​បាន​ហើយ។

របៀប​ប្រើ OONI Probe នៅ​លើ​ទូរស័ព្ទ
នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​បើក​កម្មវិធី OONI Probe អ្នក​នឹង​ឃើញ ផ្ទាំង​មួយ​ដែល​បង្ហាញ​ចំនុច​៤គឺៈ

  1. Websites: មុខ​ងារ​នេះ នឹង​ជួយ​ឱ្យ​ដឹង​ថា គេហទំព័រ​ណា​ខ្លះ​ដែល​បាន​បិទ ដោយ​ក្រុម​ហ៊ុន​អ៊ីន​ធឺណិត​ដែល​អ្នក​កំពុង​ប្រើ។
  2. Instant Messaging: ទី​នេះ​ OONI នឹង​ពិនិត្យ​មើល​ថា​ តើ​កម្មវិធី​ផ្ញើ​សារ ដែល​មាន​ដូច​ជា​ WhatsApp, Facebook Messenger, Telegram និង Signal មាន​កម្មវិធី​ណា​ខ្លះ​ត្រូវ​បាន​បិទ​ មិន​អាច​ប្រើ​បាន។
  3. Circumvention: ត្រង់​ចំនុច​នេះ​ នឹង​បង្ហាញ​ថា​តើ​កម្មវិធី Tor, Psiphon និង RiseupVPN ត្រូវ​បាន​បិទ​ខ្ទប់​ឬ​អត់។
  4. Performance: អ្នក​អាច​ពិនិត្យ និង​តាម​ដាន​ល្បឿន​អ៊ីន​ធឺណិត​របស់​អ្នក​នៅ​ទីនេះ​បាន។

ចុច Run ដើម្បី​ដំណើរ​ការ​កម្មវិធី OONI Probe។ នៅ​ពេល​ដែល​អ្នក​ចុច Run មុខ​ងារ​ទាំង​៤ខាង​លើ​ និង​ចាប់​ផ្តើម​ធ្វើ​ការ​ក្នុង​ពេល​តែ​មួយ ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើ​អ្នក ចង់​ពិនិត្យ​មើល​ជាក់​លាក់ ​អ្នក​អាច​ចុច​លើ មុខ​ងារ​មួយៗ ដូច​ជា Website, Instant Messaging, Circumvention, Performance ជា​ជាង​ចុច​លើ​ពាក្យ Run។

OONI Probe និង​ដំណើរ​នៅ​លើ​ឧបករណ៍​របស់​អ្នក ដោយ​អ្នក​ត្រូវ​ចាំ​រហូត​ដល់​ដំណើរ​វាបញ្ចប់។ រយៈ​ពេល​នៃ​ដំណើរ​ការ​ យឺត​ ឬ​លឿន​អាស្រ័យ​លើ​ ចំនួន​មុខ​ងារ​ដែល​អ្នក​ដែល​អ្នក​ជ្រើស​រើស និង​ល្បឿន​អ៊ីន​ធឺណិត​ដែល​អ្នក​កំពុង​ប្រើ។

ចំពោះ​ការ​ប្រើ OONI Probe នៅ​លើ​កុំព្យូទ័រ ក៏​មិន​ខុស​គ្នា​នឹង​ការ​ប្រើ​នៅ​លើ​ទូរស័ព្ទ​ដែរ។ អ្នក​អាច​ចូល​ទៅ​មើល​ពី​របៀប​ ប្រើ​លម្អិត​នៅ​លើ​គេហ​ទំព័រ​របស់ OONI។

OONI បាន​សហការ​ជា​មួយ Advocacy Assembly ផលិត​បាន​ជា​វគ្គ​បណ្តុះ​បណ្តាល​តាម​អន​ឡាញ​ដោយ​មិន​គិត​ថ្លៃ ដែល​អាច​ឱ្យ​អ្នក​ប្រើ​ប្រាស់​ស្វែង​យល់​ឱ្យ​បាន​កាន់​តែ​ស៊ី​ជម្រៅ​អំពី​ការ​ត្រួត​ពិនិត្យ​ពី​ការ​រឹត​ត្បិត​តាម​អ៊ីន​ធឺណិត ដោយ​ប្រើ​កម្មវិធី OONI និង ទិន្នន័យ​បើក​ទូលាយ (Measuring Internet Censorship with OONI Tools and Open Data)

ប្រភព៖