Tag: Covid19KH
-
មេរោគកូរ៉ូណាៈ នេះជាវិធីដែលអ្នកអាចបញ្ឈប់ការរីករាលដាលព័ត៌មានមិនល្អ
ទន្ទឹមនឹងនេះផងដែរអ្នកជំនាញកំពុងទទូចអោយសាធារណៈជនអនុវត្តមូលដ្ឋានគ្រឹះសុវត្ថិភាពព័ត៌មាន។ ដូចនេះតើអ្នកអាចធ្វើអ្វីបានដើម្បីបញ្ឍប់ការរីករាលដាលនៃព័ត៌មានអាក្រក់នៅលើបណ្តាញអនឡាញបាន?
ប្រភពៈ BBC News ១. ឈប់ និងចាប់ផ្តើមគិតពិចារណា
អ្នកនិងគ្រួសារឬមិត្តភ័ក្ររបស់អ្នកតែងតែភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយគ្នាគ្រប់ពេលវេលា។ ដូចនេះនៅពេលអ្នកទទួលបានព័ត៌មាន ឬដំបូន្មានថ្មីៗ អ្នកប្រាកដជាបញ្ជូនព័ត៌មានទាំងនោះទៅពួកគេជាបន្ទាន់មិនថាតាមរយៈអ៊ីមែល WhatsApp ឬ Facebook និង Twitter ក្តី។ ប៉ុន្តែអ្នកជំនាញនិយាយថាចំនុចទីមួយដែលអ្នកអាចធ្វើដើម្បីបញ្ឈប់ព័ត៌មានមិនពិតបានតាមវិធីសាមញ្ញៗ គឺឈប់ហើយចាប់ផ្តើមគិតពិចារណា។ ប្រសិនបើអ្នកមានការសង្ស័យណាមួយមុនដំបូងអ្នកឈប់មើលសិនហើយពិនិត្យមើលអោយកាន់តែច្បាស់បន្ថែមទៀត។២. ពិនិត្យមើលប្រភព
មុនពេលដែលអ្នកចុចបញ្ជូនព័ត៌មានទៅឲ្យគ្រួសារអ្នកគួរសួរសំណួរងាយៗមួយចំនួនសិនដូចជាថាតើព័ត៌មាននោះចេញមកពីណា។ វាជាសញ្ញាព្រមានមួយប្រសិនបើប្រភពនោះចេញពីមិត្តភ័ក្រអ្នក ឬអ្នកជិតខាងរបស់អ្នកជាដើម។ព័ត៌មានលម្អិតមួយចំនួននៅលើការផុសនោះគឺត្រឹមត្រូវឧទាហរណ៍ការលើកទឹកចិត្តអោយលាងសម្អាតដៃដើម្បីកាត់បន្ថយការរីករាលដាលមេរោគជាដើម ប៉ុន្តែព័ត៌មានលម្អិតផ្សេងៗទៀតគឺខុសតែម្តង ដោយវាគ្មានអំណះអំណាងច្បាស់លាស់ដូចជារបៀបកំណត់រោគសញ្ញារបស់ជម្ងឺជាដើម។
ប្រភពដែលអាចទុកចិត្តបានបំផុតរបស់អាជ្ញាធរសុខាភិបាលដូចជា NHS អង្គការសុខភាពពិភពលោក ឬមជ្ឍមណ្ឌលគ្រប់គ្រង និងបង្ការជម្ងឺនៅសហរដ្ឋអាមេរិច ឬក៏គេហទំព័ររបស់ក្រសួងសុខាភិបាលជាដើម។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់អ្នកស្រី Claire Milne ការីរងនិពន្ធនៃអង្គការ Full Fact នៅចក្រភពអង់គ្លេស។ នេះមិនមានន័យថា អ្នកជំនាញគឺមិនចេះខុសនោះទេ ប៉ុន្តែនៅតែប្រសើរជាងមនុស្សចម្លែកដែលចែកចាយតៗគ្នានៅលើWhatsApp ដែរ។
- រឿងប្រឌិតអំពីមេរោគកូរ៉ូណាជាច្រើនទៀតដែលកំពុងរីករាលដាល
- តើនរណាដែលអ្នកត្រូវទុកចិត្តចំពោះការផ្តល់ដំបូន្មានផ្នែកសុខភាព?
៣. តើវាអាចក្លែងក្លាយឬទេ?
រូបរាងខាងក្រៅអាចធ្វើអោយយល់ខុស! វាអាចទៅរួចដើម្បីក្លែងធ្វើជាគណនីរបស់មន្ត្រីណាម្នាក់ ឬអាជ្ញាធរណាមួយ រួមទាំងព័ត៌មាន BBC និងរដ្ឋាភិបាលផងដែរ។ ការថតស្គ្រីនអេក្រង់ អាចប្តូរដើម្បីអោយមើលទៅស្រដៀង ហើយព័ត៌មានចេញមកពីប្រភពដែលគេទុកចិត្តនោះ។ពិនិត្យមើលគណនី និងគេហទំព័រដែលត្រូវបានគេស្គាល់ និងបញ្ជាក់ត្រឹមត្រូវ។ ប្រសិនបើអ្នកមិនអាចស្វែងរកព័ត៌មានបញ្ជាក់បានទេ វាប្រហែលជាល្បិចឆ្ពិនភ្នែកហើយ។ ហើយប្រសិនបើការផុសនោះ ឬវីដីអូ ឬតំណរភ្ជាប់មើលទៅគួរអោយសង្ស័យទៀត កាន់តែច្បាស់ថែមទៀតហើយថាជាការបោកបញ្ឆោត។
អក្សរធំ និងពុម្ភអក្សរដែលមិនស៊ីគ្នា គឺជាអ្វីដែលអ្នកជំនាញប្រើប្រាស់ជាសូចនាករមួយថាការផុសនោះអាចជាការបោកបញ្ឆោត នេះបើយោងទៅតាមអ្នកស្រី Claire Milne ពីអង្គការ Full Fact។
៤. បើមិនច្បាស់ថាជាព័ត៌មានពិតនោះទេ កុំចែករំលែក
កុំបញ្ជូនអ្វីដែលមើលទៅដូចជាការពិត។ អ្នកប្រហែលជាកំពុងធ្វើអោយខូចខាតជាជាងបានប្រយោជន៍។ជារឿយៗយើងផុសអ្វីដែលយើងសង្ស័យព្រោះយើងដឹងថាអាចមានអ្នកជំនាញដូចជាវេជ្ជបណ្ឌិតឬឱសថការីអាចដឹងជាងយើង។វាមិនអីនោះទេប៉ុន្តែត្រូវប្រាកដថាអ្នកច្បាស់លាស់អំពីការសង្ស័យរបស់អ្នកហើយត្រូវប្រយ័ត្នថារូបថតឬអត្ថបទដែលអ្នកចែករំលែកនោះចុងក្រោយអាចត្រូវបានគេដកចេញវិញ។
៥. ពិនិត្យមើលអង្គហេតុនីមួយៗ
មានសារជាសម្លេងដែលត្រូវបានគេចែករំលែកតៗគ្នាជាច្រើននៅតាមWhatsApp។ មនុស្សដែលនិយាយនៅក្នុងសារនោះនិយាយថានាងនិយាយបន្តពីដំបូន្មានរបស់មិត្តរួមការងាររបស់នាងដែលមានមិត្តភ័ក្រធ្វើការនៅមន្ទីរពេទ្យ។សារនោះក៏ត្រូវបានផ្ញើទៅកាន់BBCដោយមនុស្សជាងដប់នាក់នៅជុំវិញពិភពលោក។ប៉ុន្តែសារនោះរួមបញ្ចូលគ្នារវាងដំបូន្មានដែលត្រឹមត្រូវនិងមិនត្រឹមត្រូវ។នៅពេលដែលអ្នកផ្ញើបន្តសារដ៏វែងបែបនេះវាងាយស្រួលជឿថាដំបូន្មានទាំងអស់នោះសុទ្ធតែត្រឹមត្រូវដោយសារអ្នកដឹងច្បាស់នូវដំបូន្មានត្រឹមត្រូវមួយចំនួនរួចទៅហើយដូចជាការលាងសម្អាតដៃជាដើម។ប៉ុន្តែវាក៏មិនមែនបានន័យថាសារដែលវែងគឺមិនល្អនោះដែរ។
- នៅអ៊ីតាលីគេឃើញមានការរីករាលដាលព័ត៌មានក្លែងក្លាយយ៉ាងលឿន
- តើមានព័ត៌មានក្លែងក្លាយអ្វីខ្លះទៀតបាននឹងកំពុងរីករាលដាលនៅតំបន់អាហ្រិក?
៦. ប្រយ័ត្នការផុសដែលប្រើអារម្មណ៍
វាជារឿងដែលធ្វើអោយយើងភ័យខ្លាចខឹងសម្បារធុញថប់ឬរីករាយទៅតាមការចង់បានរបស់គេ។ ភាពភ័យខ្លាចគឺជាកត្តាឈានមុខគេមួយដ៏ធំបំផុតដែលអនុញ្ញាតិអោយព័ត៌មានមិនពិតវាយលុកបាន នេះបើតាមអ្នកស្រី Claire Wardle មកពីអង្គការ First Draft អង្គការដែលជួយអ្នកសារព័ត៌មានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងព័ត៌មានមិនពិតនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញ។ ការអំពាវនាវអោយចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ត្រូវបានគេរៀបចំឡើងអោយមានការជ្រួលច្របល់ដូចនេះអ្នកត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្ន។មនុស្សតែងតែចង់ជួយអ្នកដែលគេស្រលាញ់មានសុវុត្ថិភាពដូចនេះនៅពេលដែលគេឃើញដំបូន្មានបង្ការមេរោគពួកគេត្រូវតែធ្វើអ្វីក៏ដោយតាមដែលគេអាចធ្វើបានដើម្បីជួយ។ អ្នកស្រី Claire បន្ថែម តើព័ត៌មានអាក្រក់រីករាលដាលដោយរបៀបណា?
៧. គិតអំពីភាពលំអៀង
តើអ្នកកំពុងចែករំលែកព័ត៌មានអ្វីមួយដោយសារអ្នកគិតថាវាជារឿងពិតឬដោយសារគ្រាន់តែអ្នកឯកភាពជាមួយវាដែរ?លោក Carl Miller នាយកស្រាវជ្រាវ នៃមជ្ឈមណ្ឌលវិភាគប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម នៅ Demos មានប្រសាសន៍ថាយើងចូលចិត្តចែករំលែកអ្វីដែលបញ្ជាក់ពីជំនឿដែលមានស្រាប់នៅក្នុងខ្លួនយើង។ វាដូចជានៅពេលដែលយើងខឹងសម្បារយើងគ្រវីក្បាលរបស់យើងដោយសារយើងរងគ្រោះបំផុត, គាត់បន្ថែម។អញ្ចឹងហើយយើងកុំធ្វើអ្វីប្រញាប់ប្រញាល់ពេកនៅលើប្រព័ន្ធអនឡាញទុកពេលដកឃ្លាមកគិតខ្លះ។
បកប្រែពីសារព័ត៌មានBBC: https://www.bbc.com/news/blogs-trending-51967889?fbclid=IwAR1JjpPsUXISHwqSfPijUzpudySrXhd7F9qysPkgyF8PwXAUrdwHJPvG1yU
